به گزارش روز جمعه شبکه خبری اقتصاد و بانک ایران (ایبِنا)، اعلام انتخاب میلیارد نیویورکی به عنوان چهل و پنجمین رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا در روز چهارشنبه، موجی از تلاطم‌ها را در بازارهای مالی جهان ایجاد نمود. کاهش ارزش عمده بورس‌های جهان (مانند: بورس کشورهای اروپائی، بورس نیکی ژاپن و بورس شانگهای)، تضعیف ارزش دلار آمریکا در مقابل سایر ارزها (مانند: فرانک سوئیس و ین ژاپن) و افزایش قیمت اونس طلا، نمونه‌ای از این تلاطم‌ها بودند که البته پس از سخنرانی ترامپ به تدریج تعدیل شدند.
بازارهای مالی داخل کشور نیز از این شوک بی‌نصیب نماند. به نحوی که بورس تهران با سقوط ۱۴۶۰ واحدی، بیشترین افت روزانه از اواخر فروردین را تجربه کرد. دلار نیز با صعود 15 تومانی، به بالاترین نرخ خود از 8 بهمن سال گذشته رسید. در نهایت سکه نیز بیشترین جهش روزانه از 7 خرداد را تجربه کرد و سقف یک میلیون و 135 هزار تومانی را فتح کرد.
هر چند انتظار می‌رود این هیجان کوتاه‌مدت در بازارهای مالی داخلی نیز به تدریج برطرف شود، اما سوالی که در اینجا قابل تامل به نظر می‌رسد آن است که: تاثیرات کوتاه‌مدت و بلندمدت انتخاب نامزد جمهوری خواهان بر بازارهای مالی ایران چیست؟
در پاسخ به این سوال، می‌توان این طور مطرح نمود که تاثیر کوتاه‌مدت انتخاب ترامپ، به صورت شوک‌های موقتی در بازارهای مالی خود را نشان داده و به تدریج از بین خواهد رفت و لذا نمی‌توان از این بابت چندان نگرانی داشت. اما در رابطه با تاثیر بلندمدت این انتخاب از چند جهت جای نگرانی وجود دارد:
الف- بدون شک اولین و مهمترین مسئله فعلی در روابط جمهوری اسلامی ایران با آمریکا، مسئله برجام است. هر چند برجام سندی بین‌المللی است که به جز آمریکا، چند کشور دیگر نیز آن را امضا نموده‌اند و از آن مهمتر، اینکه به عنوان یک قطعنامه و سند رسمی به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسیده، اما واقعیت آن است که آمریکا توانایی زیادی در کارشکنی و کند نمودن فرآیند اجرای برجام دارد (مانند ایجاد هراس در بانک‌های جهان در زمینه تعامل با بانک‌های ایرانی یا تصویب تحریم‌های جدید غیرهسته‌ای). افزایش این کارشکنی‌ها ممکن است به اقدامات متقابل ایران منجر شده و این احتمال شکست خوردن برجام را افزایش می‌دهد. بنابراین، شیوه ادامه یافتن برجام می‌تواند تاثیر بلندمدت بر اقتصاد و بازارهای مالی کشور داشته باشد.
ب- به جرات می‌توان مدعی بود که انتخاب ترامپ باعث افزایش ریسک تصمیمات سیاسی آتی در آمریکا شده است. این مسئله به طور مشخص خود را در انتخاب کابیه نشان می‌دهد که وضعیت آن تا 60 روز آینده مشخص خواهد شد. نحوه چینش اعضای کابیه و سوابق آن‌ها در برخورد با جمهوری اسلامی ایران، می‌تواند تاثیرات بلندمدتی بر اقتصاد و بازارهای مالی ایران داشته باشد.
پ- یک‌دست شدن ریاست جمهوری، مجلس نمایندگان و کنگره موضوع دیگری است که باید به آن توجه نمود. زیرا به موازت انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا، انتخابات مجلس نمایندگان و سنای این کشور نیز برگزار شد و جمهوری‌خواهان توانستند اکثریت کرسی‌های مجلس نمایندگان و مجلس سنا را برای خود حفظ کنند. این در حالی بود که اوباما در مسائلی مانند برجام، بعضا از اختیارات خود جهت تعدیل تصمیمات مجلس نمایندگان و سنا استفاده کرده بود و توقف این روند، می‌تواند در آینده مشکلاتی را ایجاد کند. مسلما اگر یک‌دست شدن فضای سیاسی آمریکا منجر به کارشکنی در تعاملات بین ایران و آمریکا در موضوعات مختلف گردد، اقتصاد و بازارهای مالی ایران در بلندمدت تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.
در پایان لازم به ذکر است که قطعا نشستن ترامپ بر صندلی ریاست جمهوری آمریکا، تاثیرات بلندمدتی بر اقتصاد و بازارهای مالی ایران خواهد داشت که نمی‌توان از آن غافل بود. بر این اساس، توصیه می‌شود سیاست‌گذاران نظام مالی از هم اکنون برنامه‌ریزی‌های خود را با در نظر گرفتن تمامی گزینه‌ها و احتمالات انجام دهند. به عبارت ساده‌تر، برای هوای ابری برنامه‌ریزی کنند و نه هوای آفتابی و مهیای بدترین سناریو باشند و نه بهترین شرایط!
سید مجید حسینی؛ صاحب‌نظر پولی و بانکی
