به گزارش روز شنبه شبکه خبری اقتصاد و بانک ایران (ایبِنا)، مردم به جهت سرمایه‌گذاری در بانک‌ها (به عنوان عرضه‌کننده سرمایه) و دریافت‌کننده تسهیلات بانکی، بخش عمده‌ای از ذینفعان نظام بانکی کشور به شمار می‌آیند و بر این اساس لازم است تا همراه کردن عموم با مسائل مختلف حوزه پولی و بانکی، از جمله دغدغه‌های مسئولین نظام بانکی باشد. اما در این میان به واسطه مسائل و مشکلات گسترده موجود در نظام بانکی، ارتباط مناسبی میان مردم و تحقیقات شبکه بانکی کشور تا کنون برقرار نشده است و اطلاعات عموم مردم در رابطه با صنعت بانکداری به صورت نگران‌کننده‌ای پائین است.
یکی از مهمترین دلایل عدم ارتباط بین یافته‌های بانکی و عموم مردم، برخورداری عمومی از دانش سطحی بانکی و از این رو توجه صرف به مسائل تامین‌کننده دغدغه‌های بانکی خود است. به بیان دقیق‌تر، انتظارات مردم از تحقیقات و پژوهش‌ها بیشتر حل مسائل آنها در زمینه مقایسه سوددهی بانک‌های مختلف، ارائه تسهیلات با نرخ سود کمتر، گزینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری بالقوه و مسائلی از این دست است. حال آنکه مقالات و انتشارات حوزه پولی و بانکی، معمولا به مسائل ریشه‌ای و بنیادین نظام بانکی توجه دارند. حتی در حوزه بانکداری اسلامی نیز این مقوله صادق است و مقالات کاملاً تخصصی با زیربنای فقهی، معمولا به چالش‌ها و سوالات عموم مردم در این حوزه پاسخ نمی‌دهد.
مساله دیگر، ناتوانی عمده پژوهشگران حوزه پول و بانک در تولید یادداشت‌ها و محصولات علمی کوتاه، غیرفنی و قابل فهم برای عموم مردم است. در واقع، هر چند محققین دانشگاهی در تولید کتاب‌ها و مقالات علمی-پژوهشی فنی تخصص و قوت دارند، اما در تولید محصولات علمی مختصر با رویکرد رسانه‌ای و عامه‌پسند شدیدا ضعیف‌اند که این مسئله نیازمند تدبیر جدی توسط سیاست‌گذاران در وزارت علوم است.
نباید فراموش کرد که عموم مردم به دلیل عدم برخورداری از سطح بالای دانش اقتصادی و بانکی، نمی‌توانند ارتباط چندانی با تحقیقات فصلنامه‌ها و کتب تخصصی موجود در این حوزه برقرار کنند؛ در واقع، نه تنها توانایی درک مطالب تخصصی این حوزه را ندارند، بلکه علاقه‌مندی چندانی به یافته‌های مندرج در این منابع نیز نشان نمی‌دهند. آنچه عموم مردم نیاز دارند تلخیص مهمترین یافته‌ها و توصیه‌های سیاستی مستخرج از کتاب‌ها و مقالات علمی در قالب یادداشت‌های کوتاه با زبان غیرفنی است که معمولا فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در ایران، چنین محصولاتی را تولید نمی‌کنند.
ثمره این چالش‌ها آن شده است که عموم مردم بیشتر اطلاعات خود را از فضای مجازی، در کنار انواع مختلف رسانه‌های ملی، کسب می‌کنند. بدیهی است که اطلاعات پولی و بانکی که در شبکه‌های مجازی ردوبدل می‌شود، معمولا دارای مبنای صحیح علمی نبوده و بعضا غرض‌های سیاسی نیز در انتشار آنها مشاهده می‌شود.
نکته دیگری که باید در این زمینه به آن توجه کرد، تمرکز دیدگاه حاکمیتی در نوع تحقیقات انجام شده در حوزه پول و بانک است. به بیان دقیق‌تر، بیشتر تحقیقات انجام‌شده در حوزه بانکی، برای حل مسائل از نگاه دولت و مقامات ذی‌ربط تولید می‌شوند و مسائل کلان در حوزه مشکلات بانک‌ها، بانک مرکزی و غیره در این تحقیقات پیگیری می‌شوند؛ لذا پژوهش‌های مذکور خیلی کم به دغدغه‌های روزمره مردم در حوزه پولی و بانکی می‌پردازند؛ این در حالی است که بخش اصلی منابع بانک‌ها را عموم مردم تامین می‌کنند.
چالش مذکور سبب می‌شود تا نه تنها مردم ارتباط چندانی با این تحقیقات پیدا نکنند، بلکه بانک‌ها نیز نتوانند با کسب اعتماد مردم به سرمایه‌گذاری، منابع مالی کافی را تامین کنند. از این رو، متاسفانه تحقیقات انجام شده در حوزه پول و بانک، نه تنها مورد استقبال زیاد مردم قرار نمی‌گیرد، بلکه این مطالعات نمی‌توانند بسیاری از مشکلات موجود در بانک‌ها در ارتباط با مردم را شناسائی و حل کنند.
جهت اصلاح وضع موجود و به منظور ایجاد ارتباط صحیح بین پژوهش‌های حوزه پول و بانکی و دغدغه‌های عموم مردم، توصیه‌های ذیل قابل ارائه است:
الف) اولین گام برای ایجاد اقبال عمومی به یافته‌های جدید بانکی و حل مسائل و مشکلات مردم، انجام تحقیقات گسترده در جهت شناخت دقیق مسائل و مشکلات عموم مردم در حوزه پولی و بانکی است؛ تا بر اساس آن برای مردم و بانک‌ها، نسخه‌های کاربردی تولید شود. از این رو، نتایج و خروجی‌های تحقیقات باید به صورتی باشد که ضمن کاربردی بودن، در عمل بتواند اثربخشی لازم در جهت حل مسائل بانکی عموم را داشته باشد.
ب) به نظر می‌رسد تعداد رسانه‌هایی که در زمینه پول و بانکداری و اطلاع‌رسانی فعالیت می‌کنند، اندک است و آگاهی‌بخشی عمومی در این حوزه به صورت صحیحی انجام نمی‌شود. به ویژه اینکه، معدود رسانه‌هایی هم که در حال حاضر در حوزه پول و بانک به فعالیت مشغول‌اند، به طور عمده به تولید خبر و اطلاع‌رسانی می‌پردازند و نه ارائه تحلیل‌های علمی کوتاه با زبان غیرفنی در راستای افزایش فهم اقتصادی عموم مخاطبین. این در حالی است که با توجه به توسعه روزافزون رسانه‌های مجازی و اینکه عموم مردم اخبار مورد نیاز خود را از این مسیر دریافت می‌کنند، تمرکز و کارویژه رسانه‌های حرفه‌ای باید بیشتر در حوزه تحلیل قرار گیرد. بنابراین، گسترش روزنامه‌ها، سایت‌ها و شبکه‌های مجازی در حوزه پول و بانک با رویکرد تحلیلی، قابل توصیه است.
پ) ایجاد ارتباط میان دانشگاه و جامعه و گسترش تحقیقات دانشگاهی به سمت مسائل کاربردی و عمومی حوزه پولی و بانکی، یکی دیگر از زمینه‌های ایجاد استقبال به یافته‌های تحقیقات بانکی برای عموم مردم به حساب می‌آید.
مرتضی غضنفرنژاد؛ کارشناس اقتصادی
