به گزارش ایبِنا، دستورالعمل جدید «اصلاح و بهبود (ساماندهی) فرآیندهای صادرات، واردات، عبور (ترانزیت) و معاوضه (سوآپ) نفت خام، میعانات گازی و فرآورده ها و مشتقات نفتی در امور گمرکی» که با همکاری وزیر نفت و رییس کل گمرک ایران با هدف تسهیل صادرات و استفاده بهینه از پتانسیل واحدهای تولیدی مشتقات نفتی و پتروشیمی نهایی و ابلاغ شد.
براساس این دستورالعمل جدید، سوآپ نفتی از سر گرفته می‌شود و خوشنامی از تشریفات گمرکی صادرات فرآورده های نفتی حذف می‌شود. در واقع ابلاغ این دستورالعمل طی روزهای اخیر به منظور از سرگیری سوآپ نفتی و تسهیل و توسعه صادرات فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی و همچنین تسهیل ترانزیت سوخت، میان گمرک و وزارت نفت نهایی شد که محور اصلی آن آسان سازی و دربرگیری تسهیلات صادراتی برای تمام صادرکنندگان فرآورده ها و مشتقات نفتی است و فصل نوینی در حمایت از بخش خصوصی به شمار می رود و منجر به تسهیل و تسریع انجام تشریفات گمرکی مربوط به صادرکنندگان به ویژه واحدهای تولیدی صادراتی خواهد بود.
مسعود کرباسیان؛ رییس کل گمرک ایران در گفتگویی، جزییات بیشتری از این دستورالعمل را مطرح کرده که در ادامه می خوانید:
۱. جناب آقای دکتر کرباسیان در روزهای اخیر با وزیر نفت در خصوص تشریفات ترخیص محموله های صادراتی مشتقات و فرآورده های نفت و گاز به توافق مهمی رسیدید تا دستورالعمل فرآیندهای صادرات، واردات، ترانزیت و سوآپ نفت خام، میعانات گازی و فرآورده‌ها و مشتقات نفتی در امور گمرکی اصلاح شود که این دستورالعمل اصلاح و در حال عملیاتی شدن است، در خصوص این اقدام توضیح دهید و اینکه شاهد چه تغییراتی خواهیم بود؟
مهم‌ترین بخشی که با جناب آقای دکتر زنگنه وزیر محترم نفت در این دستورالعمل توافق کردیم حذف خوشنامی از تشریفات گمرکی فرآیند صادرات میعانات گازی و فرآورده ها و مشتقات نفتی با هدف حمایت از تمامی تولیدکنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی به منظور افزایش صادرات است. در واقع با اجرای دستورالعمل جدید، تمامی شرکت های صادرکننده فرآورده ها و مشتقات نفتی مشمول تسهیلات گمرکی می شوند و عملیاتی شدن این دستورالعمل منجر به تسهیل و تسریع انجام تشریفات گمرکی مربوط به صادرکنندگان فرآورده ها و مشتقات نفتی به ویژه واحدهای تولیدی صادراتی خواهد شد. طبق دستورالعمل قبلی؛ صادرکنندگان این حوزه به منظور برخورداری از تسهیلات گمرکی، ملزم به طی تشریفات اداری طولانی جهت اخذ گواهی خوشنامی بودند که با اجرای دستورالعمل اخیر، با حذف فرآیند خوشنامی موافقت شد و در نتیجه کلیه واحدهای تولیدی فعال در امر صادرات می توانند محصولات دارای کد استانداردسازی خود را (که نیازمند اخذ کد استانداردسازی است) با استفاده از تسهیلات موصوف از کشور صادر کنند. ضمن اینکه حذف فرآیند خوشنامی، علاوه بر تسهیل و کوتاه کردن زمان انجام تشریفات صادرات، مانع ایجاد امتیازات احتمالی برای برخی افراد خاص نیز خواهد شد. در دستورالعمل قبلی، امکان خروج محمولات صادراتی قبل از وصول نتیجه آزمون محموله صرفا برای شرکت های خوشنام امکانپذیر بود که با دستورالعمل جدید تمامی شرکت های فعال در بخش تولید و صادرات محصولات و فرآورده های نفتی و گازی که تولیدات آنها استانداردسازی شده است مشمول این تسهیلات گمرکی می شوند.
همچنین در دستورالعمل جدید به منظور شفاف‌سازی نحوه اقدام در مواردی که از سوی سازمان ملی استاندارد ایران، نتیجه آزمون با اظهار انجام شده در گمرک مغایر اعلام می شود، ضوابط جامع‌تری نسبت به دستورالعمل قبل تبیین شده که این امر اعمال سلیقه در موارد موصوف را به حداقل رسانده و از طولانی شدن امر رسیدگی به پرونده‌های اختلافی جلوگیری می کند. ضمن اینکه در دستورالعمل جدید به منظور ایجاد وحدت رویه در انجام تشریفات صادرات رسمی وزارت نفت و شرکت‌های تابعه آن وزارتخانه نیز فرآیند مشخصی تدوین و تبیین شده است.
۲. با این توضیحات مشخص است که وزیر نفت و جنابعالی اهداف متعددی را با تدوین و ابلاغ این دستورالعمل دنبال می کنید که بخش اصلی آن حمایت از تولید است.
بله کاملا درست است؛ هدف اصلی در این دستورالعمل حمایت از واحدهای تولیدی و صادرکنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی است و البته حمایت از سرمایه در گردش آنهاست که سهم عمده ای در اقتصاد کشور دارند و می توان از پتانسیل واحدهای تولیدی پتروشیمی و تولیدکنندگان فرآورده ها و مشتقات نفتی برای توسعه صادرات، بیشتر و بهتر استفاده کرد.
تسهیل در انجام تشریفات گمرکی این محموله ها قدرت رقابت پذیری واحدهای تولید و صادرات فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی را افزایش می دهد. البته علاوه بر تسریع در ترخیص این محموله ها، این دستورالعمل منجر به سالم سازی و شفاف سازی فرآیندهای تجارت خارجی فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی هم خواهد شد که این موضوع را هم ما در اصلاح و بهبود این دستورالعمل در نظر داشتیم و بسیار هم مهم بود.
۳. در دستورالعمل اول بعضا شاهد آن بودیم که صادرکنندگان با وجود موضوع خوشنامی با مشکلاتی مواجه بودند و به نظر می آید در دستورالعمل جدید این مشکلات برطرف شده و شاهد افزایش صادرات و رونق تولید شرکت های صادرکننده فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی خواهیم بود. به نظر شما رفع این موانع چه کمکی به تسهیل مراحل انجام تشریفات گمرکی و تسریع در ترخیص کالای واحدهای تولیدی صادرکننده این محصولات در گمرک می کند؟ جزییات بیشتری را بیان می کنید.
در زمان اجرای دستورالعمل قبل، خروج محمولات صادرکنندگانی که موفق به اخذ گواهی خوشنامی نمی شدند، موکول به وصول نظریه سازمان استاندارد یا تودیع سپرده نقدی یا ضمانت‌نامه بانکی به میزان سه برابر ارزش محموله براساس قیمت بین‌المللی نفت و گاز بود که انتظار وصول جوابیه سازمان استاندارد، با توجه به طولانی بودن (به مدت ۲۰ روز به صورت میانگین)، منجر به توقف طولانی مدت کامیون‌های حامل محمولات مذکور و در نهایت افزایش هزینه تمام شده صادرات و نیز افزایش خطرات احتمالی ناشی از نگهداری کالاهای قابل اشتعال در اماکن گمرکی می شد. ضمن اینکه تودیع تضمین نیز با توجه به مبلغ آن، بار مالی زیادی را به صادرکنندگان تحمیل و کمبود نقدینگی واحدهای تولیدی را تشدید می کرد. همچنین برخی از تولیدکنندگان جهت فرار از این مشکلات، به دارندگان گواهی خوشنامی مراجعه و تولیدات خود را به نام واحدهای خوشنام صادر می کردند که این امر موجب بروز موارد متعددی از انتقال مالکیت در محمولات صادراتی شده بود. بنابراین در دستورالعمل اخیر، مشکلات اشاره شده مرتفع شده و کلیه واحدهای تولیدی مطابق مفاد ذکر شده در این دستورالعمل، امکان استفاده از تسهیلات را دارند. کاملا روشن است که دستورالعمل جدید منجر به استفاده بهتر از پتانسیل واحدهای تولیدی فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی و همچنین نقدینگی این واحدها می کند و شاهد رشد صادرات و تولیدات این محصولات خواهیم بود، ضمن اینکه تاثیر این اقدامات بر سالم سازی و شفاف سازی نیز قابل توجه خواهد بود که البته از اهداف پیاده سازی دستورالعمل جدید هم هست.
۴. در دستورالعمل جدید ساز و کار جدیدی برای رسیدگی به اعتراضات احتمالی صادرکنندگان به نظرات سازمان استاندارد هم پیش بینی شده و به نظر می آید کمک قابل توجهی به واحدهای تولیدی و صادرکنندگان خواهد کرد و کاملا بر اساس پیشنهادات صادرکنندگان و تولیدکنندگان تنظیم شده است؛ در این خصوص هم توضیح می دهید؟
بله همینطور هست و کاملا معیارها و مسایلی که بر اساس آن دستورالعمل جدید تدوین شده بر مبنای کمک به صادرکنندگان و حمایت از افزایش صادرات و استفاده بهتر از پتانسیل های واحدهای تولیدی فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی بوده که در بخش رسیدگی به اعتراضات احتمالی هم تسهیلات جدیدی پیش بینی شده و در راستای رعایت حقوق مکتسب صادرکنندگان، دستورالعمل جدید ساز وکار مشخصی را برای رسیدگی به اعتراضات احتمالی صادرکنندگان به نظرات سازمان استاندارد به صورت شفاف تبیین کرده که این امر، ضمن تسریع روند رسیدگی به اعتراضات، از مکاتبات غیر ضرور با سازمان‌های همجوار نیز جلوگیری خواهد کرد.
۵. ما در سال های اخیر شاهد روش جدیدی در حمایت از صادرات فرآورده های نفتی بوده ایم و اینکه خرید این کالاها از بورس مشمول تسهیلات گمرکی بود. ارزیابی شما از این طرح چگونه است و اینکه در دستورالعمل جدید تشریفات گمرکی برای کالاهای عرضه شده در بورس کالا به چه شکلی خواهد بود؟
عملا در دستورالعمل قبلی، علیرغم جایگاه حقوقی سازمان بورس و اوراق بهادار و مکانیزم کشف قیمت کالاهای عرضه شده در بورس، کالاهای صادراتی که عینا از رینگ صادراتی بورس خریداری می شدند، فاقد تسهیلات اجرایی بودند. اما با اجرای دستورالعمل جدید، انجام تشریفات صادرات کالاهایی که عینا از رینگ صادراتی بورس خریداری می شوند با اخذ تعهد از صادرکننده صورت می‌پذیرد و پس از خروج آنها از گمرک، متعاقبا نسبت به استعلام نظریه سازمان استاندارد اقدام می شود.
۶. یکی از مواردی که بسیار مهم هم هست در بخش امور گمرکی حوزه نفت و گاز به موضوع سوآپ و ترانزیت سوخت مربوط می شود که پیش از این با موانع جدی مواجه شده بود، آیا در توافق جدید با وزارت نفت موضوع سوآپ سوخت هم مطرح شده و قرار هست مجددا این روش برقرار شود؟ در خصوص ترانزیت سوخت چطور، آیا در این دستورالعمل به این موضوع هم پرداخته شده است؟
سوآپ نفت و همچنین ترانزیت سوخت یکی از روش های درآمدزایی برای کشور به کمک رویه های امور گمرکی است و با توجه به اینکه این دستورالعمل کاملا در چارچوب اقتصاد مقاومتی و حمایت از صادرات و بهره گیری از پتانسیل های واحدهای تولیدی نفت، گاز و پتروشیمی است به این موضوع نیز پرداخته شده است و سیاست اصلی و محوری ما در گمرک هم بر اساس تسهیل و توسعه ترانزیت و سوآپ سوخت است. در فصل دوم این دستورالعمل به تفصیل در رابطه با سوآپ نفت خام و فرآورده های نفتی در رویه سوآپ توضیح داده شده و تسهیلات بسیار خوبی با هدف درآمدزایی برای کشور و بهره گیری از پتانسیل های بسیار خوب منطقه ای کشورمان که یکی از اهداف اصلی اقتصاد مقاومتی هم هست در نظر گرفته ایم. همچنین در فصل سوم این دستورالعمل به موضوع ترانزیت سوخت پرداخته شده و البته تسهیلاتی که قرار هست در جهت تسهیل و توسعه ترانزیت سوخت ارائه شود. امیدوارم که با عملیاتی شدن دستورالعمل جدید فرآیندهای صادرات، ترانزیت و سوآپ نفت خام، میعانات و مشتقات نفتی شاهد بهره گیری بهتر از پتانسیل واحدهای تولیدی پتروشیمی و همچنین فصل جدیدی از سوآپ نفت و تسهیل ترانزیت سوخت با ارائه تسهیلات ویژه گمرک باشیم که به نظر من دستیابی به این اهداف با توجه به توافقات اخیر با وزارت نفت و همچنین بسترهایی که با گمرک الکترونیک و هوشمندسازی تمامی رویه های گمرکی فراهم شده کاملا امکانپذیر است.
