13 شهريور 1396 - 11:02
ایبِنا بررسی کرد؛

انتشار عملکرد اشتغالی دولت تدبیر/ ۴ ساله چقدر شغل ایجاد شد؟

مرکز پژوهش‌های مجلس با تشریح وضعیت بازار کار ایران و اینکه اشتغال فارغ‌التحصیلان از چالش‌های اساسی سال‌های آینده کشور است، جدول خالص اشتغال در دوره سال‌های ۸۵ تا ۹۵ را ارایه کرد.
کد خبر : ۷۴۳۹۸
اشتغال

به گزارش خبرنگار ایبِنا، در این گزارش آمده است: تصویر کلان بازار کار ایران حاکی از این است که اشتغال‌زایی به ویژه برای افراد دارای تحصیلات دانشگاهی در سال های آینده یکی از چالش های اساسی کشور خواهد بود. سهم جوانان فارغ التحصیل دانشگاهی از جمعیت بیکار کشور رو به افزایش است به گونه ای که این سهم از حدود ۱۲ درصد در سال ۱۳۸۰ به بیش از ۴۱ درصد در سال ۱۳۹۴ افزایش یافته است. در این میان بخش صنعت به طور بالقوه نقش مهمی در جذب نیروی کار دارد.


براساس نتایج طرح آمارگیری مرکز آمار ایران، بخش صنعت به مفهوم عام در سال های اخیر به طور متوسط حدود ۳۲ درصد از اشتغال کشور را به خود اختصاص داده است و در صنعت ساخت به تنهایی حدود ۱۰ درصد اشتغال دارند.


الگوی اشتغال در بخش صنعت نشان می دهد که متناسب با رشد بخش صنعت، اشتغال ایجاد نشده است. به عبارت دیگر رشد بخش صنعت، منبع ایجاد اشتغال در بخش صنعت نبوده و این امر به طور ضمنی مؤید اشتغال زایی صنایع خُرد و کوچک در بخش صنعت است که سهم آن در رشد صنعت پایین است. تعداد واحدهای فعال صنعتی به خصوص از میانه دهه ۱۳۸۰ به شدت افت کرد که حکایت از رکود و بحران تعطیلی کارگاه های صنعتی از سال ۱۳۸۶ تاکنون دارد.


توزیع اشتغال از بین رشته فعالیت های مختلف صنعتی نمایانگر سهم بالای صنایع مواد غذایی و آشامیدنی (۱۶.۵ درصد)، صنایع تولید سایر محصولات کانی و غیرفلزی (۱۳ درصد)، صنایع تولید وسایل نقله موتوری (۱۱.۴ درصد)، صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی (۱۰.۴ درصد) و صنایع تولید فلزات اساسی (۱۰.۳ درصد) است. به عبارت دیگر بیش از ۵۰ درصد اشتغال بخش صنعت در پنج رشته فعالیت فوق الذکر متمرکز شده است.


نتایج آمارگیری از کارگاه های صنعتی ده نفر کارکن و بیشتر نشان می دهد که بیشتر تعطیلی و ریزش واحدهای صنعتی طی یک دهه اخیر به صنایع کوچک (واحدهای ۱۲ تا ۴۹ نفر کارکن) اختصاص داشته است. با توجه به اهمیت واحدهای کوچک در اشتغال زایی، به نظر می رسد تعطیلی این واحدها، نقش مهمی در تنزل ظرفیت اشتغال زایی بخش صنعت داشته است.


شواهد آماری نشان می دهد که ترکیب اصلی شاغلان تولیدی بخش صنعت بیشتر معطوف به کارگران ساده و کارگران ماهر غیردانشگاهی است هرچند در طول زمان سهم تکنسین ها و مهندسین از شاغلان تولیدی افزایش یافته است. برای نمونه حدود ۷۱ درصد از کل شاغلان واحدهای صنعتی ده نفر کارکن و بیشتر در سال ۱۳۹۳ را کارگران با تحصیلات دیپلم و کمتر از دیپلم تشکیل داده اند.


تغییر در ترکیب نیروی انسانی شاغل در بخش صنعت براساس رده سنی و سطح سواد از مهم ترین تحولات بخش طی سال های اخیر است به گونه ای که طی دوره ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۴ به استثنای سال ۱۳۹۱ در بقیه سال های این دوره، سهم افراد در رده سنی ۲۵ تا ۳۴ ساله شاغل در بخش صنعت که عمدتاً شامل جوانان تحصیل کرده دوره های لیسانس، فوق لیسانس و دکتری هستند، دارای روند نزولی بوده است.


این در حالی است که در طرح کارانه اشتغال برای جوانان (کاج) که ذیل برنامه اشتغال فراگیر دولت قرار می گیرد به طرح کارورزی ویژه فارغ التحصیلان دانشگاهی بیکار تأکید شده است. در مبانی و دلایل ضرورت اجرای طرح کارورزی آمده است؛ رشد اقتصادی و ظرفیت اشتغال زایی جامعه متناسب با رشد دانش آموختگان نبوده و یکی از دلایل اصلی این امر، کافی نبودن مهارت دانش آموختگان برای جذب در بازار کار است.


در طرح کارورزی ویژه جوانان فارغ التحصیل دانشگاهی برای سال ۱۳۹۶، سهم بخش تولید صنعتی (ساخت) ۴۲۲۹۶ نفر از سرجمع ۱۵۲۲۲۲ نفر معادل سهم ۲۰ درصد در نظر گرفته شد که در مقایسه با دیگر بخش های اقتصاد، سهم بالایی است.


بنابراین به نظر می رسد برای اجرای طرح های اشتغال زایی مانند طرح کاج در بخش صنعت باید قبل از هر چیز به الگوی اشتغال، ترکیب و سطح مهارت و دیگر مؤلفه های اصلی بازار کار در آن بخش توجه اساسی داشت. دو واقعیت اساسی در زمینه اشتغال صنعتی طی سال های اخیر حاکی از این است که اولاً عمده اشتغال تحقق یافته در بخش صنعت کشور به صنایع خُرد زیر ۱۲ نفر کارکن و یا حتی زیر ۵ نفر کارکن اختصاص داشته، ثانیاً بیش از ۷۰  درصد اشتغال موجود در بخش صنعت کشور دارای تحصیلات دپیلم و کمتر از دیپلم بوده و به عبارت دیگر فاقد تحصیلات دانشگاهی هستند؛ بنابراین موفقیت طرح های اشتغال زایی در بخش صنعت علاوه بر استفاده از محرک های نظام تشویقی برای شکل گیری مهارت مستلزم بهره گیری از محرک ها و سیاست های مؤثر در حوزه فناوری و نوآوری است.


در این میان، صنایع دانش بنیان و صنایع نیازمند نوآوری و فناوری، تشویق و تحریک صنایع در راستای تکمیل واحدهای تحقیق و توسعه با تمرکز بر حمایت های مالی دولت در این حوزه ها، تشویق و تسهیل در به کارگیری روش های نوین تأمین مالی خارجی یا فاینانس و افزایش رقابت پذیری محصولات صنعتی به منظور افزایش صادرات غیرنفتی ارزش افزوده بالا در راستای سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی و قانون برنامه ششم توسعه از جایگاه مهمی در برنامه های اشتغال زایی در بخش صنعت برخوردار هستند. بنابراین با توجه به نتایج فوق، دو راهکار اصلی برای بهبود وضعیت اشتغال و افزایش به کارگیری جوانان فارغ التحصیل دانشگاهی در بخش صنعت ایران در قالب طرح های اشتغال زایی مانند طرح کاج پیشنهاد می شود:


۱. اصلاحات نهادی و افزایش مشارکت بخش خصوصی در بخش صنعت،


۲. افزایش ضریب نفوذ فناوری و نوآوری در بخش صنعت.


اصلاحات نهادی و افزایش مشارکت بخش خصوصی در بخش صنعت


تقویت بخش خصوصی برای ایجاد اشتغال و اصلاح ساختار فعلی اشتغال در بخش صنعت مستلزم تغییرات نهادی و ساختاری جدی هم در بازار نیروی کار و هم در نظام آموزشی است. در حال حاضر، ایران در بین کشورهای درحال توسعه به لحاظ محیط کسب و کار در پایین ترین رتبه ها قرار دارد و انعطاف پذیری بازار نیروی کار به حدی کم است که انگیزش لازم را برای سرمایه گذار بخش خصوصی فراهم نمی کند.


اصلاح زیرساخت های نرم (یعنی قوانین و مقررات) می تواند سرمایه گذاری بخش خصوصی را به ویژه در صنایع دانش بنیان و مبتنی بر فناوری های پیشرفته ترغیب کند. در این میان، یکی از مهم ترین موارد، نظام تشویقی برای شکل گیری مهارت ها است که نیازمند انعطاف پذیری بیشتر نظام آموزشی و استقلال بیشتر بخش خصوصی برای مشارکت در راهبری نظام آموزشی است.



ارسال‌ نظر
فیلم و پخش زنده
بیشتر