سید کاظم دهقان مدیرعامل شاپرک در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار ایبِنا در خصوص موضوعاتی همچون کارمزد تراکنش های شبکه پرداخت، آخرین وضعیت اتصال کارتخوان ها به سامانه مالیاتی، فیشنیگ و برنامه های توسعه ای شبکه پرداخت در دوران پساکرونا، نکات مهمی را بیان کرد.
دهقان در ابتدا در خصوص مدل پیشنهادی شاپرک برای اصلاح نرخ کارمزدها در شبکه پرداخت اظهار داشت: مدل فعلی شبکه پرداخت مبنی بر اخذ کل کارمزد از بانک پذیرنده، مدل ناکارآمدی است که سال ها است شبکه پرداخت بانکی به این مطلب واقف شده و اطمینان دارد که با این روش و با این مدل، هم در حوزه کنترل تخلفات و جرایم شبکه پرداخت و هم در بحث ناترازی بانک ها مشکلاتی ایجاد شده است. وی گفت: سال ها است که این حوزه مورد بررسی قرار گرفته است و مورد توجه بوده است که در این راستا دو بار هم تلاش شده بود که این موضوع عوض شود، ولی در نهایت پیشنهاداتی را از مجموعه شرکت شاپرک برای بانک مرکزی در کارگروه های مختلف طرح شده و الان در حال بررسی است تا انشالله با نهایی شدن آن، ما شاهد این خواهیم بود که هم مدل و هم مبلغ کارمزد تغییر کند. دهقان اظهار داشت: قاعدتا اصل مدل بر تامین هزینه این تراکنش ها توسط کسانی است که منتفع می شوند و در این جا اصل به نظر می رسد پذیرندگان، بانک پذیرنده و حتی شاید دارنده کارت است که می تواند محل تامین هزینه این تراکنش ها باشد. البته با محاسبات، تحلیل ها و بررسی های دقیقی که انجام شده، ما نسبت های خاصی را برای هر کدام از این اضلاع آماده کرده ایم که انشالله با حمایت بانک مرکزی و سایر ارکان حاکمیت از جمله اصناف، بانک ها، شرکت های psp و مجلس شورای اسلامی، بتوانیم به نظام کارمزدها، سروسامانی بدهیم.
مدیرعامل شاپرک در ادامه در پاسخ به این سوال که مدل ناکارآمد فعلی در حوزه کارمزدها چگونه منجر به شکل گیری تخلفات در حوزه پرداخت شده است؟ گفت: مدل کارمزدی که بانک پذیرنده تنها تامین کننده محل کارمزد است، طبیعتا ذینفعان دیگر را به سمت و سویی برده است که بعضا با شکست تراکنش، پمپاژ تراکنش یا ایجاد تراکنش های صوری، در واقع کارمزد را از بانک پذیرنده بگیرند و در یک شبکه توزیع شود، طبیعتا این تخلف ویژه است و به شدت با آن برخورد می کنیم و اخیرا با ابزارهایی که در حوزه داده کاوی و با استفاده از هوش مصنوعی داشتیم مدل های متنوعی از تخلف را در این حوزه شناسایی و برخورد کردیم. از طرف دیگر، با یک پدیده ای به نام کارمزدخواهی مواجه شده ایم که از طرف برخی از پذیرنده ها که نه تنها کارمزدی را نمی دهند و انتفاعی را می برند، بلکه کارمزدی را هم می گیرند و با دلایل و مدل های پیچیده کسب و کار، ظرفیت های غیرمجازی را برای خودشان و شرکت psp ایجاد می کنند. بعضا حتی بانک هایی که کارمزد نمی دهند، در صدد اخذ برخی از این کارمزدها هستند که این ها تخلفاتی است که در شبکه پرداخت در حال ایجاد شدن است و بعضا این مبالغ که مبالغ درشتی هم هستند، محل تامین و گردش پولشان خیلی مشخص نیست که قواعد مبارزه با پولشویی در این حوزه مصرحا بررسی های خاصی را می طلبد که طبیعتا آن هم نقاط خطری برای این نوع گردش مالی است.
دهقان در ادامه در خصوص آخرین وضعیت اتصال کارتخوان ها به سامانه مالیاتی گفت: اصولا تعداد کارتخوان ها نمی تواند مرجع یا اندازه یا مقیاس مناسبی برای اتصال به سامانه مالیاتی باشد. طبیعتا هدف از اتصال کارتخوان ها و ساماندهی در ماده ۱۱ قانون پایانه فروشگاهی، ایجاد ظرفیتی برای ممانعت از فرار مالیاتی هست؛ بنابراین با توجه به شرایطی که وجود داشت، ما برای کل ابزارهای پذیرش شامل کارتخوان ها و درگاه های پرداخت اینترنتی، یک برنامه ای را داشتیم که از دی ماه سال گذشته تمام پذیرندگان جدید یا کارتخوان هایی که به حوزه پرداخت متصل شدند دارای کد مالیاتی هستند و این موضوع طبق ضوابط انجام شده است و برای پذیرندگان و کارتخوان هایی که قبل از این زمان فعال شده اند، با توجه به اولویت مبلغی هر یک از این کارتخوان ها در یکی دو سال گذشته، فرآیند نهایی کردن کارتخوان هایی که باید به سامانه مالیاتی متصل شوند، اطلاع رسانی می شود و آن هایی که تمایل دارند و تایید می کنند که این کارتخوان ها باید به پرونده مالیاتیشان متصل شود، بر اساس مبلغ و با اولویت برای مبالغ بالا، به سامانه مالیاتی متصل می کنیم؛ به گفته دهقان برای کارتخوان ها و پذیرندگان که تا به امروز حدود ۷۵ درصد مبلغی کل شبکه پرداخت را دارند، پیش ثبت نام مالیاتی انجام شده است. همچنین تا چند ماه آینده برای اینکه ثبت نام کامل را انجام دهند فرصت دارند. انشالله امیدواریم پذیرندگان این حوزه به موقع اقدام کنند و نسبت به ثبت نام کامل در سایت امور مالیاتی انجام دهند تا کسب و کار آن ها دچار مشکل نشوند.
مدیرعامل شاپرک در بخش دیگری از گفتگو با ایبنا در خصوص موضوع مهم فیشینگ نیز گفت: اصولا فیشینگ صفحه جعلی است و در مدل های جدید، تقلبی صورت می گیرد که کاربرد با فریب به صفحات یا اپلیکیش هایی منتقل می شود که حساب ها و اطلاعات آن را در اختیار مجرم قرار می دهد. وی ادامه داد: این پروسه ای است که در سال های گذشته و در هر سال چند ده هزار از این صفحات فیشینگ قبل از اینکه بخواهند اقدامی انجام دهند، توسط واحد امنیت شاپرک شناسایی و مسدود می شوند و طبیعتا با ورود رمزپویا و دادن اطلاعات مربوط به پذیرنده و مبلغی که در هر تراکنش داریم، شاهد کاهش فیشینگ در این حوزه هستیم. به طوری که در ابتدای رمزپویا ما تا ۸۵ درصد کاهش جرائم در این حوزه را داشتیم. طبیعتا نامه های مراجع قضایی به شاپرک موید کاهش قابل ملاحظه ای در این حوزه بود. طبیعتا هر روز مدل های جدیدی از تخلف در حال شکل گیری است و آگاهی رسانی به مردم در این حوزه نقش مهمی دارد. بناراین تا حدود زیادی این حوزه مدیریت شده است ولی هنوز راه زیادی تا رسیدن به سطح مطلوب وجود دارد و با همراهی پلیس به عنوان ضابط قضایی و قوه قضاییه انشالله شاهد کمتر شدن تخلفات این حوزه باشیم.
دهقان در ادامه در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه شیوع کرونا در یکی دو سال اخیر باعث شد مردم تمایل بیشتری به استفاده از خدمات غیرحضوری در شبکه پرداخت داشته باشند، برنامه شاپرک برای دوران پساکرونا و توسعه بیشتر خدمات پرداخت غیرحضوری چیست؟ گفت: با توجه به بیماری کووید ۱۹ و چالش های قرنطینه افراد و محدودیت هایی که در زمان فعالیت کسب و کارها داشتیم، یکی از عناصری که فوق العاده مهم توانست نقش خودش را ایفا کند، شبکه پرداخت بود. تقریبا مردم را به این اعتماد رساند که نیازی به پول نقد در جیب و کیف پولشان ندارند. تقریبا ما شکایتی را که شبکه پرداخت نتوانسته باشد به نیاز مردم پاسخ دهد را نمی بینیم. همچنین تعدد و تنوع در شرکت ها و سرویس های این حوزه، همه و همه باعث شد تا شبکه پرداخت بتواند نقش خودش را داشته باشد تا مردم از پول نقد کمتر استفاده کنند و مردم با خیال راحت از این خدمات استفاده کنند. به علاوه در این مسیر انواع و اقسام سرویس ها را به مجموعه هایی همچون وزارت بهداشت ارائه کردیم از جمله شناسایی محل تردد کسانی که گرفتار بیماری می شوند تا حوزه های اعتبارسنجی برای کسانی که از این بیماری در خصوص کسب و کار خود آسیبب دیده اند را انجام دادیم. همچنین در خصوص تبعات اقتصادی کرونا بر کسب و کارهای مختلف حضوری و غیرحضوری را داشتیم، گزارش های مفصلی را به حاکمیت و جامعه و مردم ارائه دادیم.
وی در خصوص اینکه بعد از کرونا چه اتفاقی می افتد اظهار داشت: طبیعتا نرخ اسکناس و مسکوک به کل پول از حدود ۲.۶ درصد به ۱.۷ درصد رسیده است و این نشان می دهد که شبکه پرداخت توانسته است مردم را از تبادل پول نقد بی نیاز کند. قطعا این مسیر می تواند ادامه پیدا کند و آموزش و تجربیات کاربری خاصی برای مردم درست شده است که می تواند در دوران پس از کرونا نیز استفاده شود و ما شاهد باشیم که مردم نیازی به پول نقد کمتری داشته باشند.
دهقان در پایان این گفتگو به موضوع دیگری اشاره داشت و افزود: از سال ها قبل در خصوص پرداخت هایی که مبتنی بر کارت در داخل موبایل است، برنامه ریزی های متعددی انجام شده بود که خوشبختانه با تلاشی که مجموعه های بانک مرکزی و شرکت های زیرمجموعه شاپرک داشتند، پروژه ای تحت عنوان کهربا عملیاتی شده است و برخی از شرکت ها تست های خود را گرفته اند و مردم می توانند با استفاده از ظرفیت هایی بدون تماس با ابزار پذیرش و با استفاده از موبایل خریدهای خود را انجام بدهند. وی افزود: مراحل نهایی استقرار این سیستم و توسعه ظرفیت شرکت های پرداخت در حال پیگیری است و انشالله تجربه کاربری خوبی را بتوانیم برای مردم در این حوزه داشته باشیم.
