به گزارش خبرنگار بین الملل ایبِنا و به نقل از الجزیره، در چارچوب خوانش‌های متعدد در مورد مقالاتی که بلوک بریکس ممکن است در فرآیند تصمیم خود برای کار بر روی تولد یک نظم جدید اقتصادی جهانی داشته باشد، ایده امکان ارزیابی نفت به ارز‌هایی غیر از دلار افزایش یافت.
پس از شروع جنگ روسیه و اوکراین و تحریم‌های پیاپی آمریکا و غرب، روسیه اعلام کرد که نفت خود را طبق شرایط خاص به روبل می‌فروشد و در واقع، قراردادی برای فروش نفت از روسیه به هند با پرداخت به روبل روسیه در مارس ۲۰۲۳ منعقد شد.
در همان ماه شاهد اعلام تصمیم عربستان سعودی برای بررسی صادرات بخشی از نفت خود به چین با یوان بودیم که این امر باعث می‌شود تا خود را آماده کنیم تا دوران «دلار نفتی» در مسیر نزول قرار گیرد که البته هنوز زود است که بگوییم «در مسیر ناپدید شدن است».
اجلاس بریکس که پنجشنبه گذشته به میزبانی آفریقای جنوبی برگزار شد، شاهد درخواست‌ها برای افزایش میانجی گری ارز‌های محلی در تسویه حساب‌های تجاری و مالی بود. این امر به منظور غلبه بر مشکلات ناشی از منحصربه‌فرد بودن دلار برای چندین دهه بود، زیرا ارز اصلی تسویه معاملات مالی و تجاری در سراسر جهان است.
براساس گزارش صندوق بین‌المللی پول در آوریل گذشته، سهم دلار از ذخایر ارزی در سراسر جهان به ۵۸.۳ درصد رسید که پایین‌ترین سهم در سال‌های اخیر است و یورو با ۲۰.۴ درصد پس از دلار در رتبه دوم قرار دارد؛ سپس ین ژاپن با ۵.۵ درصد و یوان چین با ۲.۶ درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
بر اساس آنچه اخیرا توسط آژانس بلومبرگ گزارش شده است، سهم دلار در تسویه حساب‌های مالی به نرخ‌هایی رسیده که بالاترین نرخ در بین ارز‌ها و همچنین بهتر از شرایط یک دهه قبل است. زیرا سهم دلار در تسویه حساب‌های مالی در جولای ۲۰۲۳ به ۴۶ درصد رسید، پس از آن یورو و سپس یوان قرار گرفتند.
موقعیت اقتصادی بریکس
آمار بانک جهانی حاکی از افزایش مستمر سهم کشور‌های بلوک بریکس در تولید ناخالص داخلی جهانی تا ۲۵ درصد و همچنین سهم آن‌ها از صادرات کالا‌های جهانی به ۲۰ درصد و ۱۵.۹ درصد در واردات کالا‌های جهانی است.
کشور‌های این بلوک از سهم خوبی در سرمایه گذاری مستقیم خارجی برخوردار هستند که بهترین آن‌ها چین است که در سال ۲۰۲۲ به ۱۸۰ میلیارد دلار دست یافت که تا ۱۰ درصد از کل جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی در سراسر جهان را به خود اختصاص داد.
اگر روسیه به دلیل جنگ با اوکراین و مقابله با تحریم‌های اقتصادی که منجر به خروج حدود ۴۳ میلیارد دلاری سرمایه گذاری‌های خارجی از این کشور شد، در شرایط غیرعادی قرار گیرد، بی شک این تصویر برای عملکرد کشور‌های بریکس مثبت است، به ویژه زمانی که در مقایسه با عملکرد کشور‌های بلوک در زمانی قرار می‌گیرد که با پنج عضو خود در سال ۲۰۱۱ راه اندازی شد.
این امر از این واقعیت مشهود است که قدرت اقتصادی بریکس به شدت به چین بستگی دارد، زیرا عملکرد چین در همه شاخص‌های اقتصاد کلان بلوک ۷۰ درصد یا بیشتر است.
فرصت موجود
گردهمایی بریکس، قبل از اجلاس سران آفریقای جنوبی در اوت ۲۰۲۳، تنها یک کشور نفت‌خیز به عنوان عضو داشت که روسیه بود، اگرچه بقیه کشور‌های بلوک تولید نفت خود را دارند. با این حال، اکثر اعضا به ویژه چین و هند وارد کننده خالص نفت بودند.
اما پس از اجلاس سران آفریقای جنوبی که منجر به دعوت از اعضای جدید از جمله کشور‌های نفتی مانند ایران، عربستان سعودی و امارات برای پیوستن به آن شد، یعنی این بلوک سهم بزرگی از تولید نفت جهان را در اختیار خواهد داشت.
کشور‌های نفتی اعم از عربستان، امارات و ایران که به بریکس دسترسی پیدا کردند، در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۴.۴ میلیون بشکه سهمیه تولید روزانه داشتند. اگر سهم روسیه ۱۰.۶ میلیون بشکه در روز به آن اضافه شود، ۲۵ میلیون بشکه در روز سهم خواهند داشت.
این بدان معناست که این سهم نزدیک به چیزی است که اوپک در اختیار دارد و این به بلوک بریکس نقطه قوت می‌دهد تا در فعال‌سازی پیشنهاد قیمت‌گذاری یا ارزیابی نفت در شرایط غیر دلاری به‌عنوان یک عامل کمک‌کننده مهم در فعال‌سازی حرکت کند.
استراتژی بریکس، افزایش سهم تسویه حساب‌های تجاری برای کشورهایش به ۳۰ درصد از حجم معاملات تجاری خود و در واقع یک نقطه عطف واقعی در مسیر ایجاد یک سیستم مالی جهانی جدید خواهد بود.
اما اینکه دوران دلار‌های نفتی رو به افول می‌رود یا به پایان می‌رسد بستگی به اراده سیاسی بلوک بریکس و کشور‌های عضو با توجه به قواعد تعامل آن‌ها با محافل مناقشه جهانی دارد؛ ضمن اینکه باید دید آیا اعضای بریکس توانایی تحمل پیامد‌های این اقدام را دارند یا خیر؟
