به گزارش خبرنگار ایبنا، بانک مرکزی در سال ۱۴۰۴ قصد دارد از روش هدایت هدفمند اعتبارات و تامین مالی جدید برای تامین سرمایه در گردش بخش واقعی اقتصاد و بنگاه‌های تولیدی استفاده کند. سیاستگذار پولی در سال ۱۴۰۴ برنامه‌های بسیاری را برای تسهیل تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی به ویژه بنگاه‌های کوچک و متوسط در نظر گرفته است. این اقدامات در جهت کمک به تحقق شعار سال و سرمایه‌گذاری برای تولید انجام می‌شود.
در این زمینه محمدرضا فرزین؛ رئیس کل بانک مرکزی به تازگی از طرح جدید تامین مالی با نام حساب جهش تولید خبر داده است.
وی در جلسه اخیر خود با مدیران عامل بانک‌ها، اظهار کرد: در سال‌های اخیر تامین مالی بنگاه‌ها در شبکه بانکی بیشتر به سمت بنگاه‌های بزرگ رفته است. طبق آخرین آمار‌ها حدود ۴۰ درصد تسهیلات به ۶۰۰ بنگاه داده شده است. بانک مرکزی به منظور تسهیل تامین مالی بنگاه‌های خرد و متوسط حساب جهش تولید را ایجاد کرده است. حساب جهش تولید از ابتدای امسال به صورت آزمایشی در بانک ملی اجرایی شده و قرار است تا ۳ ماه آینده به کل شبکه بانکی تعمیم داده شود.
بانک مرکزی برای مدیریت اعتبارات و تنظیم جریان نقدینگی کشور در جهت هدایت تسهیلات و اعتبارات به سمت توسعه زیرساخت‌های کشور و تأمین مالی پایدار و عادلانه واحد‌های اقتصادی، برنامه تأمین مالی جهش تولید را ارائه کرده است.
حساب جهش تولید یک حساب ویژه برای تولیدکنندگان است که امکان دسترسی بهتر و سریع‌تر به منابع مالی را برای آنها فراهم می‌کند. حساب جهش تولید از تعطیلی بنگاه‌های سالم، سودآور و دارای بازار فروش داخلی یا صادراتی مناسب به‌دلیل عدم دسترسی به سرمایه درگردش، جلوگیری می‌کند و موجب می‌شود که بنگاه‌های اقتصادی به دلیل کمبود نقدینگی مجبور به تولید کمتر از ظرفیت اسمی خود نشوند.
برنامهٔ تأمین مالی جهش تولید در دوره آزمایشی با عاملیت بانک ملی ایران، و پس از آن با عاملیت سایر بانک‌ها انجام می‌شود. این حساب ویژگی‌های خاصی دارد که امکانات و ابزارهای مختلفی را برای تامین مالی مقابل بنگاه‌های اقتصادی می‌گذارد.
محمد نادعلی؛ عضو هیات عالی بانک مرکزی در گفتگو با خبرنگار ایبنا، درباره برنامه حساب ویژه جهش تولید، اظهار کرد: بانک مرکزی برنامه حساب ویژه جهش تولید را در قالب یک الگوی آزمایشی فعلاً با بانک ملی آغاز کرده است. این برنامه به نوعی هدایت هدفمند منابع به سمت بخش‌ها و فعالیت‌های مولد کشور است. سازکار حساب جهش تولید به این صورت است که بنگاه‌ها یک حساب ویژه‌ای را نزد حالا بانک عامل یا در حال حاضر در مرحله اول بانک ملی، ایجاد می‌کنند و بر اساس شاخص‌هایی یک میزان اعتبار اولیه‌ای به بنگاه اعطا می‌شود.
وی با اشاره به اینکه این اعتبار اولیه می‌تواند صرف فاکتور‌های درجه یک شود، گفت: منظور از فاکتور‌های درجه یک هزینه‌های آب، برق، گاز و این دست موارد است. این هزینه‌ها به طرف دوم پرداخت می‌شود، یعنی بنگاه مستقیماً از آنها استفاده نمی‌کند. این حساب، هزینه‌های دیگری مثل حق بیمه، مالیات و چنین مواردی را نیز می‌تواند پوشش دهد؛ بنابراین یک اعتبار پایه‌ای برای بنگاه در نظر می‌گیرند و بانک هم یک گردش منابعی را در این حساب وارد می‌کند که بر مبنای آن اعتبار دریافت می‌شود.
نادعلی در ادامه اظهار کرد: در رابطه با رابطه بین بنگاه‌ها نیز پرداخت از حساب ویژه یک بنگاه به حساب ویژه سایر بنگاه‌ها خواهد بود، یعنی بنگاه برای خرید نهاده‌های تولید از این اعتبار استفاده می‌کند و این اعتبار به حساب ویژه بنگاه دیگر منتقل می‌شود و بدین ترتیب تامین مالی انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه بانک مرکزی با این کار تامین مالی شبکه بانکی را هموارسازی می‌کند، گفت: با این سازکار تامین مالی به سرعت انجام می‌شود و نیازی به مراجعه مرتب بنگاه به بانک نیست. بنگاه می‌تواند به آسانی از این اعتبار استفاده کند و بلافاصله که پول به حساب وارد شود، بدهی اعتباری قبلی تسویه شده و اعتبار دوباره شارژ می‌شود. این برنامه در قالب یک نظام تشویق و تنبیه کار می‌کند و بنگاه در واقع تلاش می‌کند که با انجام تعهدات دسترسی سریع به منابع را برای خود حفظ کند.
بر این اساس گفتنی است، ویژگی‌ها و سازکار‌های اجرایی برنامهٔ تأمین مالی جهش تولید عبارتند از: ۱- افتتاح حساب ویژه تولید برای واحد‌های تولیدی مایل به شرکت در برنامه تأمین مالی جهش تولید؛ ۲- برخورداری واحد‌های تولیدی دارای حساب ویژه از اعتبار چرخان؛ ۳-استفاده از قابلیت تسویه هوشمند در حساب‌های ویژه؛ ۴- بلندمدت بودن مدت قرارداد بانک با واحد‌های تولیدی در برنامه تأمین مالی جهش تولید؛ و ۵- آسان، ارزان و عادلانه بودن تأمین مالی برای همه واحد‌های تولیدی.
برنامه تامین مالی غیرتورمی از طریق ابزارهای جدیدی از جمله تامین مالی زنجیره‌ای و تامین مالی تعهدی یکی از راهبردهای اصلی بانک مرکزی در قبال تامین مالی تولید در سال‌های اخیر بوده است.
محمد شیریجیان؛ معاون اقتصادی بانک مرکزی در رابطه با برنامه‌های بانک مرکزی در تامین مالی غیرتورمی، اظهار کرد: این اقدامات موجب می‌شود که منابع بانکی به صورت حداکثری به بخش‌های مولد کشور اصابت کرده و از طرفی نیز بهره‌وری نقدینگی افزایش پیدا کند و حجم نقدینه‌خواهی سیستم کاهش پیدا کند.
طبق اعلام بانک مرکزی، در سال ۱۴۰۴ جهت تامین سرمایه در گردش بخش تولید ۶۴۰۰ همت اعتبار پیش‌بینی شده است که بالغ بر ۱۴۰۰ همت آن از طریق ابزارهای تعهدی و تامین مالی زنجیره‌ای پرداخت می‌شود.
جهت تامین مالی طرح‌های توسعه‌ای و ایجادی نیز حدود ۱۸۰۰ همت منابع پیش‌بینی شده که بانک مرکزی در نظر دارد بالغ بر ۳۳۰ همت آن را از طریق ابزار گواهی سپرده خاص تامین مالی کند.
اوراق گام، برات الکترونیکی، کارت رفاهی متصل به اوراق گام و اعتبار اسنادی داخلی دیگر ابزار مالی غیرتورمی است که در کنار افزایش سرمایه بانک‌ها به بیش از ۱۳۵۰ همت در سال جدید، در بهبود تامین مالی تولید موثر خواهد بود.
کارت رفاهی متصل به اوراق گام این امکان را به خانوارها می‌دهد تا بدون نیاز به پرداخت نقدی فوری، کالای خود را تهیه کرده و وجه آن را به‌صورت اقساطی پرداخت کنند. این ابزار علاوه بر تسهیل تامین مالی خانوار کمک می‌کند که بخشی از منابع شبکه بانکی جهت پرداخت تسهیلات به بخش تولیدی آزاد شود.
در واگذاری مطالبات قراردادی (فاکتورینگ) هم تامین‌کننده یا پیمانکار می‌تواند طلب خود از کارفرما را قبل از سررسید به بانک‌ها و موسسات اعتباری واگذار کند. هدف از ایجاد این ابزارها، تامین مالی خانوار با هزینه پایین به همراه تامین مالی بخش تولید به صورت یکپارچه در جهت هدایت هدفمند اعتبار و جلوگیری از انحراف منابع است.
یکی دیگر از راهبردهای بانک مرکزی در تامین مالی تولید، تامین مالی از طریق اوراق مرابحه ارزی است. اوراق مرابحه ارزی ابزار مناسبی جهت تامین مالی نیاز ارزی بنگاه‌های صادرات محور است و نه تنها به رشد تولید بلکه به تقویت صادرات نیز کمک می‌کند.
محمد آرام؛ رئیس هیات مدیره مرکز مبادله ارز و طلای ایران در رابطه با برنامه مرکز مبادله ارز و طلای ایران برای کمک به تامین مالی تولید در سال ۱۴۰۴، اظهار کرد: با توجه به سیاست‌های بانک مرکزی و دستورات ویژه رئیس‌کل بانک مرکزی بر تمرکز مرکز مبادله ایران به بحث تامین مالی دو محصول را طراحی کرده‌ایم.
وی افزود: اولین محصول صکوک مرابحه ارزی است که برنامه داریم که تا پایان سال حداقل تا ۲ میلیارد دلار از این محل جهت تامین مالی پروژه‌ای اوراق عرضه کنیم. صندوق توسعه ملی بر اساس یک تفاهم‌نامه تعهد کرده است که تا ۲ میلیارد دلار اوراق عرضه شده توسط مرکز مبادله را هم به عنوان متعهد پذیره‌نویسی و هم به عنوان سرمایه‌گذار پشتیبانی کند.
وی در پایان از طراحی ابزار دیگری در مرکز مبادله خبر داد و گفت: ابزار دیگری که جهت تامین مالی طراحی شده، امکان پیش‌فروش ارز برای شرکت‌های صادراتی است که بتوانند تامین مالی ریالی خودشان را بر مبنای درآمدهای صادراتی انجام دهند.
با توجه به مجموعه برنامه‌هایی که سیاستگذار پولی با استفاده از امکانات موجود در کشور برای تحقق هدف سرمایه‌گذاری و تأمین مالی غیرتورمی تولید در نظر گرفته، به نظر می‌رسد می‌توان به یک رشد اقتصادی با کمترین تأثیر بر افزایش پایه پولی و نقدینگی در سال جاری و سال‌های آینده امیدوار بود.
