در موسسه مطبوعاتی بازار پول و ارز تهیه شد؛
به گزارش ایبنا، در حالیکه دلار آمریکا زیر فشار بیسابقهای قرار گرفته، چین با شتابی حسابشده در مسیر جهانیسازی یوآن گام برمیدارد. از گسترش شبکههای مالی مستقل تا جذب سرمایهگذاران خارجی تا یوآن را به یکی از قطبهای اصلی نظام مالی چندقطبی آینده تبدیل کند.
رهبران چین یک فرصت تاریخی را حس میکنند. درحالیکه دلار آمریکا ضعیفتر از همیشه به نظر میرسد، رهبران چین فرصت را برای تقویت جایگاه جهانی یوآن مغتنم شمردهاند.
سقوط ۷ درصدی ارزش دلار از ابتدای سال، سیاستهای غیرقابل پیشبینی واشنگتن و نگرانیها درباره استقلال فدرال رزرو، همگی فضایی فراهم کردهاند تا پکن گامهای جسورانهتری در مسیر رهایی از سلطه دلاری بردارد. در همین حال، یوان به بالاترین سطح خود از زمان بازگشت ترامپ به قدرت رسیده و سرمایهگذاران خارجی با شتاب وارد بازارهای چین میشوند.
جاهطلبی دیرینه برای بینالمللیکردن یوآن
پروژه بینالملیسازی یوان موضوع تازهای نیست. چین نخستین بار در سال ۲۰۰۹ با کاهش بخشی از کنترلهای سرمایهای خود، این روند را آغاز کرد، اما بحران مالی ۲۰۱۵ و فرار گسترده سرمایهها موجب شد پکن دوباره محدودیتها را تشدید کند. اکنون، مقامات اقتصادی میخواهند با حفظ ثبات داخلی و کنترل جریانهای سرمایه، پیشرفتهای این بار را ماندگار کنند.
چرا جهانیشدن یوآن برای چین حیاتی است؟
از نگاه پکن، گسترش استفاده از یوآن چند هدف کلیدی دارد: محافظت از صادرکنندگان در برابر نوسانات دلار، کاهش آسیبپذیری در برابر تحریمهای مالی آمریکا و تقویت استقلال اقتصادی.
برخی مقامات چینی معتقدند انضباط مالی این کشور، برخلاف انتظار، میتواند برای سرمایهگذاران خارجی یک مزیت محسوب شود.
با این حال، هنوز راه درازی در پیش است. با وجود سهم تقریبا ۲۰ درصدی چین از تولید جهانی، تنها ۴ درصد از پرداختهای بینالمللی به یوآن انجام میشود و داراییهای یوآنی فقط ۲ درصد از ذخایر ارزی جهان را تشکیل میدهند. علت اصلی، کنترل سختگیرانه دولت بر جریان پول است، عاملی که بسیاری از اقتصاددانان آن را مانع اصلی جهانیشدن یوآن میدانند.
پیشرفت سریع در مسیر دشوار
با وجود این، باید به یاد داشت که حتی پس از آنکه آمریکا به عنوان بزرگترین اقتصاد جهان شناخته شد، چندین دهه طول کشید تا دلار جایگاه ارز مسلط جهانی را به دست آورد. با در نظر گرفتن این بازه تاریخی، سرعت پیشروی چین در مسیر جهانیسازی یوآن چشمگیر و فراتر از انتظار است.
سهم آن در پرداختهای جهانی از سال ۲۰۲۲ دو برابر شده و اکنون بیش از ۳۰ درصد تجارت خارجی چین با یوآن تسویه میشود، رقمی که در ۲۰۱۹ تنها ۱۴ درصد بود. بیش از نیمی از دریافتیهای فرامرزی چین نیز امروز به یوآن انجام میشود، درحالیکه این سهم در سال ۲۰۱۰ کمتر از یک درصد بود.
هدف نهایی: گردش آزاد و پایدار یوان
به گفته دینی مکماهون از شرکت مشاورهای تریویوم، پکن به دنبال ایجاد چرخهای پایدار از ورود و خروج یوان است تا استفاده از آن در خارج از کشور تقویت شود. دولت بانکها را ملزم کرده دستکم ۴۰ درصد از وامهای تجاری خود را به یوان اعطا کنند و از شرکای تجاری خواسته پرداختها را با ارز چینی انجام دهند. یکی از مشوقهای اصلی، ارائه بدهیهای یوانی به آنهاست. مطالعات فدرال رزرو نشان میدهد که پس از تحریمهای روسیه در سال ۲۰۲۲، بخش عمده وامهای برونمرزی چین از دلار به یوآن تبدیل شد و حجم بدهیهای یوآنی خارجی سه برابر افزایش یافت.
شبکه مالی جهانی چین: از سوآپ ارزی تا CIPS
چین تاکنون بیش از ۴.۵ تریلیون یوآن (حدود ۶۳۰ میلیارد دلار) خطوط اعتباری سوآپ به ۳۲ بانک مرکزی اختصاص داده و بدین ترتیب شبکهای مالی همسنگ صندوق بینالمللی پول ایجاد کرده است. هرچند بخش اندکی از این ظرفیت تاکنون فعال شده، هدف پکن تضمین دسترسی کشورها به یوآن در زمان بحران است.
در کنار آن، این کشور زیرساختهای پرداخت مستقل خود را توسعه داده است؛ از یوآن دیجیتال تا سامانه پرداخت بینالمللی CIPS که جایگزینی برای شبکه غربی SWIFT محسوب میشود. تاکنون بیش از ۱۷۰۰ بانک در سراسر جهان به CIPS پیوستهاند و حجم تراکنشها در سال ۲۰۲۴ با رشد ۴۳ درصدی به ۱۷۵ تریلیون یوآن رسیده است.
جاش لیپسکی از اندیشکده آمریکایی «شورای آتلانتیک» میگوید، از آنجاییکه بانکهای چینی میتوانند و عملا خارج از سوئیفت نیز معامله کنند، نقش یوآن در پرداختهای بینالمللی احتمالا کمتر از حد واقعی برآورد میشود.
گسترش نفوذ با ابزارهای دیجیتال
پکن همچنین در حال پیشبرد شبکه پرداخت دیجیتال mBridge است که با همکاری چند بانک مرکزی راهاندازی شده است. هرچند حجم معاملات آن هنوز اندک است، اما به گفته مقامهای آمریکایی «پیامدهای ژئوپولیتیکی» دارد. این شبکه به شرکتهایی در مناطق تحریمشده مانند شینجیانگ امکان میدهد پرداختهای برونمرزی خود را بدون عبور از سیستم دلاری انجام دهند.
درهای نیمهباز بازارهای مالی چین
برای تقویت اعتماد بینالمللی، دولت چین گامهایی در جهت بازتر کردن بازارهای سرمایه خود برداشته است. تعداد ابزارهای مالی قابلمعامله برای خارجیها دو برابر شده و سهمیههای سرمایهگذاری خروجی نیز افزایش یافته است. همزمان، نرخ بهره پایین و تورم منفی، جذابیت نگهداری داراییهای یوآنی را برای سرمایهگذاران خارجی افزایش داده است.
یوآن در بازارهای بدهی جهان
سال ۲۰۲۵ میتواند سال رکوردشکنی برای انتشار اوراق قرضه یوانی باشد. کشورها و شرکتهای مختلف در حال آزمایش این مسیرند؛ مجارستان بزرگترین اوراق «پاندا» را منتشر کرده، روسیه مجوز صدور اوراق یوانی دریافت کرده است و کشورهای در حال توسعهای، چون کنیا، برزیل و پاکستان نیز در صف پیوستن هستند.
نظام مالی چندقطبی؛ آینده جهان
رئیس بانک مرکزی چین، پان گونگشنگ، در یک خنرانی گفته که نظام مالی جهانی در آستانه «چندقطبی شدن» است و در آینده، دلار مجبور خواهد بود با ارزهای دیگری مانند یوان رقابت کند. از دید پکن، یوآن قرار نیست جای دلار را بگیرد، بلکه به یکی از قطبهای مهم مالی جهان بدل شود؛ ارزی جهانی با ویژگیهای چینی، متکی بر کنترل دولتی و ثبات اقتصادی داخلی.
منبع: فارس
