به گزارش خبرنگار ایبنا و به نقل از وال استریت ژورنال؛ با توجه به داده‌های منتشر شده روز جمعه، آخرین شواهد از بودجه روسیه در ماه اکتبر نشان می‌دهد درآمد‌های نفت و گاز روسیه نسبت به ماه گذشته خود دو برابر شده و حتی نسبت به ماه مشابه سال قبل، ۲۵ درصد افزایش را تجربه کرده است. این مسئله گویای بازیابی درآمد‌های نفتی روسیه از نوسانات ناشی از معرفی سقف قیمتی در اوایل سال میلادی جاری است.
معرفی سقف قیمت نفت خام روسیه در دسامبر سال ۲۰۲۲ دو هدف اصلی را دنبال می‌کرد؛ یکی اطمینان از عرضه نفت خام روسیه به بازار جهانی و درنتیجه پایین نگهداشتن قیمت بنزین و عدم تحمیل شوک نفتی به اقتصاد جهان، از سوی دیگر، محدودسازی درآمد‌های نفتی روسیه.
پس از اجرای تحریم‌ها، در ابتدا عملکرد مطابق انتظاری مشاهده شد. اما مسکو راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها پیدا کرد و با استفاده از ناوگان نفتکش‌های فرسوده و کمتر تحت نظارت، ملقب به ناوگان سایه (Shadow Fleet)، صادرات نفتی خود را افزایش داد. بدین طریق، تخفیف‌های نفتی و فاصله قیمت فروش نفت خام روسیه با قیمت‌های جهانی، کاهش یافته و به توانمندی مالی روسیه کمک کرده است.
مقامات رسمی ایالات متحده در تلاش‌اند تا مداخلات آزمایشی خود را در بازار جهانی نفت تقویت کنند. به گفته منابع مطلع، وزارت خزانه‌داری آمریکا برای اولین بار در ماه گذشته جریمه‌هایی را به علت نقض تحریم‌ها علیه دو نفتکش وضع کرد و در حال آماده‌سازی دستورکاری است که بتواند از رعایت شرایط تحریم‌ها در تجارت دریایی صیانت کند.
منابع آگاه ادامه دادند: با توجه به اینکه اعم تجارت نفتی روسیه اکنون خارج از حیطه قضایی کشور‌های غربی است، ایالات متحده و هم‌پیمانانش به دنبال تدابیری هستند تا بتوانند فعالیت ناوگان تجاری روسیه را محدود کرده و تحریم‌ها را اعمال کنند. در این راستا، وزارت دادگستری آمریکا تلاش‌های زیادی برای سرکوب نقض کنندگان تحریم نفتی روسیه انجام داده است.
برخی از تحلیل‌گران متذکر شدند، حجم ناوگان در اختیار روسیه به اندازه‌ای است که اکثر صادرات نفت آن مشمول سقف قیمتی نمی‌شود.
ناتاشا کانوا (Natasha Kaneva)، رئیس استراتژی کالا در JPMorgan گفت: سقف قیمتی کشور‌های غربی طبق طراحی عمل کرد، اما اکنون منسوخ شده است.
افزایش اخیر درآمد‌های نفتی به کاهش کسری بودجه روسیه کمک می‌کند. در شرایط کنونی اقتصاددانان معتقدند هدف ۲ درصدی کسری بودجه از تولید ناخالص داخلی قابل تحقق است. در فصل بهار برخی اقتصاددانان انتظار داشتند کسری بودجه به مقادیر ۵ یا ۶ درصد برسد.
کاهش کسری بودجه، فشار مالی را از روی دولت روسیه برداشت و دیگر نیازی به استفاده از ذخایر پس‌انداز یا چاپ اوراق پرهزینه ندارد. با افزایش صادرات و بهبود تراز تجاری روسیه، ارزش روبل تقویت شده و مشاهده هفته‌های اخیر نشان داده، ارزش روبل در برابر دلار به ثبات رسیده است.
بانک جهانی در گزارشی اذعان کرده که افزایش مستمر در قیمت نفت روسیه گواهی برای بی‌تاثیر بودن سقف قیمتی است.
برخی اقتصاددانان و بانک جهانی افزودند: سیل درآمد‌های نفتی می‌تواند اقتصاد تحریم زده روسیه را تقویت کرده و برای تجهیز نظامی در جنگ اوکراین کمک حال باشد. روسیه برای سال آینده قصد دارد مخارج نظامی خود را ۷۰ درصد افزایش داده و رکود‌های شوروی سابق در بحبوحه جنگ سرد را با هزینه ۱۰۰ میلیارد دلاری خود به چالش بکشد.
لیام پیچ (Liam Peach)، اقتصاددان ارشد حوزه بازار‌های نوظهور در Capital Economics، گفت: با توجه به افزایش قیمت نفت، روسیه می‌تواند بدون احتیاج به منابع تامین مالی بیشتر و تنها با درآمد‌های نفتی، جنگ را مدیریت کند.
به استناد منابع روسی الکساندر نواک (Alexander Novak)، معاون نخست وزیر روسیه، در ماه اکتبر گفته است: اکنون مقامات روسیه تنها انتظار پیروزی خود را می‌کشند. امیدوارم در زمان حاضر، اقناع عمومی بر سر بی‌اثر بودن ابزار‌های تحریمی گروه ۷ وجود داشته باشد. این ابزار‌ها صرفا ناکارآمد بوده و تنها فشار بر روی مصرف کنندگان کشور وارد می‌کند.
هرچند درآمد‌های روسیه صعود کرده است، اما مقامات رسمی خزانه‌داری آمریکا پافشاری می‌کنند که سقف قیمتی موجب انحراف منابع روسیه شده و از توان مالی وی برای ادامه جنگ کاسته است. بدین طریق که روسیه مجبور شده برای ادامه صادرات خود، ناوگان دریایی خارج از چتر کشور‌های غربی را توسعه دهد.
اریک ون نوستراند (Eric Van Nostrand)، سرپرست معاونت سیاست اقتصادی وزارت خزانه‌داری آمریکا، عنوان کرده: خرید کشتی می‌تواند توان مالی روسیه را برای خرید تانک محدود کند. اعمال قاطعانه تحریم‌ها بر مسکو می‌تواند روسیه را مجبور به فروش نفت زیر سقف قیمت کرده یا آنکه توان مالی او را به واسطه توسعه ناوگان دریایی محدود سازد.
ایالات متحده آمریکا برای مدیران بنادر، فهرستی تنظیم و ابلاغ کرده که می‌تواند هزینه‌های صادراتی روسیه را کمی افزایش دهد. از جمله این قواعد عبارت است از؛ الزام کشتی‌ها جهت اثبات خرید بیمه‌نامه برای حرکت در آب‌های آنها، هرچند مشخص نیست که آیا مقامات آمریکایی واقعا قادر به تحمیل این قواعد به کشتیرانان خارجی هستند یا خیر.
کارکرد سقف قیمت‌ها بدین شکل است که شرکت‌های غربی تنها در صورت رعایت سقف قیمت نفت ۶۰ دلاری به ازای هر بشکه می‌توانند به روسیه خدمات حمل و نقل، تجارت و بیمه ارائه دهند. وگرنه با مجازات ایالات متحده و هم‌پیمانان او مواجه خواهند شد.
شرکت‌های نفتی روسی در پاسخ به تحریم‌ها، شبکه مستقل از ناوگان دریایی را تجهیز کردند. طبق مطالعه مدرسه اقتصادی Kyiv، در ماه سپتامر ۱۸۰ تانکر در ناوگان سایه برای صادرات نفت خام و مشتقات نفتی روسیه استفاده شده است.
با توجه به داده‌های S&P Global، اکنون نیمی از صادرات نفت خام روسیه توسط ناوگان مستقل از گروه ۷ انجام شده و جالب است بدانید این مقدار در ماه ژانویه تنها ۳۵ درصد بوده است.
یک شرکت ارائه دهنده داده‌های بازار کالا با نام Argus Media، تخمین زده که اصلی‌ترین عرضه کننده نفت خام روسیه، Urals، جدیدا با قیمت‌های ۷۴ دلاری فروش داشته. این مبلغ، هنوز تخفیفی را شامل شده و از قیمت معیار ۸۸ دلاری به ازای هر بشکه (نفت برنت) فاصله دارد، اما این شکاف طی ماه‌های اخیر کاهش پیدا کرده است.
به استناد تحلیل‌گران مرکز تحقیقات استراتژیک بین‌الملل (CSIS)، تجار با افزایش تصنعی هزینه حمل و نقل به دور زدن تحریم‌ها کمک کردند. همچنین این نهاد افزود: اسنادی که تحریم‌ها بر آن تکیه دارند، یعنی اسنادی که گواهی (attestation) نامیده شده و نشان می‌دهد که تجارت با سقف قیمتی مطابقت دارد، به سختی قابل اجرا و پیگیری است.
