به گزارش خبرنگار ایبنا، دولت سیزدهم از ابتدای آغاز به کار خود نگاه ویژه‌ای به توسعه روابط با همسایگان داشت که با همین سیاست طی دو سال گذشته موفق به گسترش مبادلات تجاری و ایجاد مسیر امن تجاری شد. بدین ترتیب سهم همسایگان کشورمان از کل تجارت با ایران در دولت سیزدهم از ۵۰ درصد نیز فراتر رفت و گام بزرگی در رشد اقتصادی و افزایش صادرات کشور برداشته شد.
در واقع سیاست همگرایی و جهش معنادار در تجارت با کشور‌های همسایه در دولت سیزدهم باعث شد ضمن افزایش سهم این کشور‌ها در تجارت غیرنفتی ایران، تجارت و صادرات ایران نیز تحت تأثیر قرار گیرد. در این راستا می‌توان به عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، توافق برای تجارت آزاد با اتحادیه اوراسیا و بهبود روابط سیاسی با برخی کشور‌های منطقه از جمله عربستان اشاره کرد که از اصلی‌ترین عوامل رونق تجارت کشورمان با کشور‌های همسایه است.
لازم به یادآوری است که ایران با ۱۵ کشورهمسایه یعنی پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، روسیه، قزاقستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، عراق، کویت، عربستان، قطر، بحرین، امارات عربی متحده و عمان مرز زمینی و دریایی دارد.
تجارت ۵۵ میلیارد دلاری ایران در ۱۱ ماه سال ۱۴۰۲
طبق آخرین آمار گمرک ایران که در اسفندماه ۱۴۰۲ منتشر شد، حجم مبادلات تجاری کشورمان در ۱۱ ماه با کشور‌های همسایه با ۲.۵ درصد افزایش به رقم ۵۵ میلیارد و ۲۷۵ میلیون دلار رسید.
بر این اساس از مجموع مبادلات تجاری ایران با کشور‌های همسایه ۲۵ میلیارد و ۸۴۴ میلیون دلار آن به صادرات و ۲۹ میلیارد و ۴۳۱ میلیون دلار به واردات اختصاص داشت.
این در حالیست که صادرات ایران به کشور‌های همسایه نسبت به مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزن ۳ درصد و از نظر ارزش ۹ درصد کاهش و واردات از کشور‌های همسایه در این مدت از نظر وزن و ارزش به ترتیب ۱۱ و ۱۵ درصد افزایش نشان می‌دهد.
باید به این نکته اشاره کرد که در ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۲ ارزش صادرات ایران به ۸ کشور همسایه با کاهش و با ۷ کشور همسایه دیگر با افزایش همراه بود. بطوریکه ارزش صادرات ایران به کشور‌های عراق، ترکیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، ارمنستان، کویت، قطر و عربستان سعودی در این بازه زمانی با کاهش و با کشور‌های امارات متحده عربی، پاکستان، افغانستان، عمان، فدراسیون روسیه، قزاقستان و بحرین با افزایش روبرو شد.
در بخش واردات کالا به لحاظ ارزش در سال ۱۴۰۲ نیز در بین کشور‌های همسایه، واردات از کشور‌های بحرین، قزاقستان، پاکستان و کویت کاهش داشت، در حالیکه در این مدت بیشترین میزان درصد افزایش واردات به لحاظ ارزشی از بین کشور‌های همسایه به ارمنستان، عراق، ترکمنستان، قطر و روسیه اختصاص داشت.
همچنین میزان وزنی واردات از کشور‌های همسایه نیز ۲۱ میلیون و ۴۳۲ هزار تن و میزان وزنی صادرات به کشور‌های همسایه ۶۷ میلیون و ۱۰۸ هزار تن بوده است.
چالش ارزی دولت گذشته جبران شد
بی توجهی و نگاه سرد دولت گذشته به همسایگان، باعث شده بود رقبای ایران با سرعت بیشتری در بازار کشور‌های همسایه حضور پیدا کنند و سهم بیشتری از بازار آن‌ها را به خود اختصاص دهند. ترکیه و چین، از جمله کشور‌هایی هستند که از غفلت ایران در دولت‌های قبل استفاده کردند.
بسیاری از کارشناسان معتقدند اگر دولت گذشته به ظرفیت کشور‌های همسایه توجه می‌کرد، کشور با چالش ارز روبرو نمی‌شد و کاهش صادرات غیرنفتی کشور، محدودیت ارزی ایجاد نمی‌کرد؛ اما با واکاوی درستی که دولت سیزدهم انجام داد، تاکید کرد برای تامین نیاز ارزی کشور باید صادرات غیرنفتی را تقویت کرد و مهم‌تر آنکه صادرات به کشور‌های همسایه نیز باید با جدیت بیشتری دنبال شود. بدین جهت از دستگاه دیپلماسی و سازمان توسعه تجارت خواسته شد برای احیای روابط با کشور‌های همسایه برنامه ریزی کنند که همین امر در دوسال اخیر به خوبی نتیجه داد و رفته رفته کشور‌های همسایه به سمت ایران آمدند.
افزایش ترانزیت خارجی از مسیر ایران
طبق اعلام گمرک ایران، ترانزیت خارجی از مسیر کشورمان تا پایان سال ۱۴۰۲ با ۳۵ درصد افزایش در هم‌سنجی با سال گذشته به رقم ۱۶ میلیون و ۱۲۲ هزار تن رسید. بیشترین میزان ترانزیت خارجی از مسیر ایران از مبدا گمرک منطقه ویژه شهید رجایی با چهار میلیون و ۷۵۴ هزار تن انجام شد که نسبت به مدت مشابه قبل ۹ درصد افزایش داشت.
از سوی دیگر مرز پرویزخان به عنوان دروازه ترانزیتی نوظهور در ایران نیز در سال ۱۴۰۲ روز‌های شلوغی را پشت سر گذاشت. بطوریکه ترانزیت خارجی از این گمرک با ۳۶۳ درصد رشد به سه میلیون و ۴۹۲ هزار تن رسید و به‌عنوان دروازه ترانزیتی نوظهور ایران در رتبه دوم گمرکات عمده مبدا ترانزیت خارجی پس از گمرک منطقه ویژه شهید رجایی قرار گرفت.
همچنین گمرک باشماق با یک میلیون و ۷۲۰ هزار تن، گمرک بازرگان با یک میلیون و ۱۰۹ هزار تن، سرخس با ۶۵۹ هزار تن، بیله سوار با ۶۳۲ هزار تن، جلفا با ۵۰۵ هزار تن، آستارا با ۵۰۲ هزار تن، بندر لنگه با ۴۵۷ هزار تن و منطقه ویژه اقتصادی بندر آستارا با ۴۰۷ هزار تن در رتبه سوم تا دهم گمرکات عمده مبدا ترانزیت خارجی قرار گرفتند.
بدین ترتیب ۱۴ میلیون و ۲۳۶ هزار تن ترانزیت خارجی از مسیر ایران با سهمی معادل ۸۸.۳۱ درصد از کل ترانزیت خارجی از مبدا ۱۰ گمرک مذکور بوده است. البته در بین این ۱۰ گمرک، ترانزیت خارجی از مبدا گمرک بازرگان، بیله سوار و جلفا به ترتیب ۱۲.۴۰، ۳.۶۸ و ۲ درصد کاهش داشت، اما از هفت گمرک دیگر نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۱ افزایش نشان می‌دهد.
در این بین باید به پل جدید آستارا اشاره کرد که نقش مهمی در رونق ترانزیت خارجی جنوب - شمال ایفا می‌کند؛ به‌طوری‌که در ۱۱ماهه سال ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن، ترانزیت خارجی از مبدا گمرک آستارا ۲۸ درصد و از مبدا منطقه ویژه اقتصادی بندر آستارا ۸۶ درصد رشد داشت.
