به گزارش ایِبِنا از روابط عمومی انجمن مالی اسلامی، پانزدهمین نشست تخصصی انجمن مالی اسلامی ایران با موضوع «فرصت ها و چالش های اوراق بهادارسازی بیمه ها در بستر اقتصادی ایران» با حضور علی صالح آبادی رئیس انجمن مالی اسلامی ایران، سیدرسول تاجدار نائب رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت بیمه البرز، سعید صحت دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی و رئیس کمیته بیمه اسلامی انجمن مالی اسلامی ایران و سیدمحمدجواد میرطاهر متخصص در حوزه اوراق بهادارسازی بیمه ها و عضو کمیته بیمه اسلامی انجمن، در محل شرکت بیمه البرز برگزار شد.
در ابتدای این جلسه، علی صالح آبادی رئیس انجمن مالی اسلامی ایران ضمن اشاره به ظرفیت های بازار بیمه در ایران و دنیا، از امکان ایجاد پیوند بین این بازار و بازار سرمایه سخن گفت و اشاره کرد که با توجه به ظرفیت های امروز بازار سرمایه می توان از پتانسیل این بازار نیز در توسعه صنعت بیمه استفاده کرد.
مدیرعامل بانک توسعه صادرات در پاسخ به سوال یکی از حضار درباره ظرفیت بازار سرمایه برای این عرضه این نوع اوراق گفت: در سال های گذشته نیز این سوال در رابطه با عرضه شرکت های اصل ۴۴ وجود داشت و اینکه ممکن است بازار سرمایه ظرفیت این مقدار و این حجم بزرگ را برای عرضه نداشته باشد اما این عرضه ها را انجام دادیم و موفق بود.
وی با بیان اینکه این نوع عرضه ها بازیگران خاص خود را دارد، افزود: همچنین بازار آتی سکه راه اندازی شد که تا روزانه هزار میلیارد تومان هم در مقاطعی معامله داشته ایم؛ این نوع بازار آرام آرام جایگاه و بازیگران خاص خود را پیدا خواهد کرد .
صالح آبادی در رابطه با اسناد خزانه اسلامی (سخاب) افزود: چون این اوراق در بازار ثانویه عرضه نشد، نرخ های غیر متعارفی گرفت و اگر این اوراق در بازار ثانویه پذیرش شود که در آینده نزدیک انجام خواهد شد نرخ این اوراق متعادل خواهد شد.
وی در پایان سخنان خود ضمن تشکر از سیدرسول تاجدار مدیرعامل بیمه البرز و مجموعه بیمه البرز برای برگزاری این نشست گفت: انجمن مالی اسلامی ایران آمادگی خود را برای طراحی مدل های عملیاتی از این اوراق با تمام جزئیات مورد نیاز با همکاری بیمه مرکزی، بیمه البرز و سازمان بورس اعلام می دارد و بنابراین امیدواریم بتوانیم عرضه این اوراق را در آینده نزدیک شاهد باشیم.
سهم ناچیز بیمه در تولید ناخالص ملی
در ادامه این نشست سیدرسول تاجدار نائب رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت بیمه البرز گفت: بازار سرمایه، بیمه و بانک سه بال اقتصاد هستند؛ حدود ۷۰ الی ۸۰ درصد فعالیت های اقتصاد مربوط به بانک هاست و صنعت بیمه سهم ناچیزی در تولید ناخالص ملی (GNP) دارد و البته لازم به توضیح است که باوجود اینکه صنعت بیمه در طول عمر و حیات خود هیچ کمکی از دولت دریافت نکرده است، ولی سالیانه بین ۱۷ هزار تا ۲۰ هزار نفر کشته و ۳۸۰ هزار مصدومان تصادفات جاده ای و غیر جاده ای است که صنعت بیمه این جمعیت را به لحاظ هزینه های زندگی پوشش می دهد.
وی به افزایش ضریب نفوذ بیمه به ۲.۲ درصد در سال جاری اشاره کرد و گفت: در مقایسه با میانگین ضریب نفوذ بیمه در دنیا که حدود ۶.۸ درصد است عقب هستیم؛ اگر بخواهیم به ساختار پرتفوی بیمه های دنیا نگاهی بیندازیم بیمه دو کارکرد اساسی در طول عمر خود داشته است؛ یکی انباشت سرمایه و به کار انداختن این سرمایه ها و دیگری پوشش خطرات فعالیت های اقتصادی است که امنیت فکری و روانی را به سرمایه گذار می دهد که بتواند در میدان های بزرگ اقتصادی فعالیت کند.
مدیرعامل بیمه البرز نقش اصلی شرکت های بیمه در دنیا را در زمینه بیمه عمر دانست و افزود: بیمه های عمر موجب افزایش سرمایه شرکت های بیمه می شوند؛ ۵۶ درصد پرتفوی شرکت های بیمه ای در دنیا مربوط به بیمه عمر است ولی در ایران طی سال های اخیر این رقم به حدود ۱۲ درصد رسیده است که در مقایسه با سال های اخیر رشد خوبی داشته است ولی در مقایسه با نرخ جهانی بسیار پایین است و امیدواریم که ضریب پوشش بیمه عمر کشور به بالای ۸۰ درصد برسد.
وی با بیان اینکه بانک های بزرگ در دنیا از محل انباشت سرمایه شرکت های بیمه به وجود آمده اند، اظهار داشت: این موضوع در ایران کاملا برعکس است و بیمه ها از بانک ها متولد شده اند؛ در دنیا حق حجم بیمه صادره، درآمد شرکت های بیمه، حدود ۴ هزار و ۹۰۰ میلیارد دلار است ولی در ایران در سال گذشته حدود ۲۸ هزار میلیارد تومان بیمه فروخته شده است.
صنعت بیمه دو برابر سود؛ عوارض به دولت داده است
تاجدار مشکل اول صنعت بیمه را عوارض به دولت عنوان کرد و افزود: در سال ۱۳۹۵ صنعت بیمه دو و نیم برابر سودی که به سهامدارن خود داده است، به دولت عوارض داده است؛ به عبارت دیگر جزء از کل خود بزرگتر شده است.
این فعال صنعت بیمه تصریح کرد: بیشتر شرکت های بیمه قادر نیستند افزایش سرمایه ای که مصوبه هیئت دولت بوده است را اجرا کنند. زمانی که بازدهی صنعت بیمه در سه سال گذشته زیر ۱۲ درصد است دیگر سهامدار انگیزه ای برای ورود نقدینگی خود به شرکت ندارد.
وی مشکل دیگر صنعت بیمه را ظرفیت و ذخایر بیمه بسیار پایین عنوان کرد و افزود: کل ذخایر شرکت های بیمه در کل کشور ۲۹ هزار میلیارد تومان است؛ سرمایه کل شرکت های بیمه کمتر از ۱۰ هزار میلیارد تومان است.
تاجدار ادامه داد: مشکل دیگر مالیات بر ارزش افزوده است؛ در ایران چند سال است که به دنبال این هستیم که فعالیت بیمه ای را از مالیات بر ارزش افزوده معاف کنیم و این ۹ درصد در سبد مصرفی کالای خانوار وارد نشود و موجب افزایش تقاضای کل در صنعت بیمه شود که متاسفانه هنوز موفق به این کار نشده ایم؛ البته در قانون جدید این موضوع مطرح شده است که امیدواریم هر چه زودتر عملی شود.
وی ریسک های سیستماتیک را مشکل دیگر صنعت بیمه دانست و افزود: بحث بعدی در صنعت بیمه عدم تنوع بازار سرمایه است و با وجود تلاش هایی که صورت گرفته است ولی در مقایسه با بازارهای بورس کشورهای مختلف از تنوع بسیار پایینی برخوردار است.
سهم ۷۰۰ میلیارد دلاری کت باندها در پوشش حوادث فاجعه آمیز
تاجدار به اوراق بهادارسازی بیمه اشاره کرد و گفت: کل ریسک هایی که در خارج از کشور در قالب اوراق حوادث فاجعه آمیز «کت باندها» از جمله سیل و زلزله واگذار می شود، حدود ۷۰۰ میلیارد دلار است. در این زمینه هنوز محاسبه ای که انجام شود و بگوید که کشور به چه میزان از نظر حوادث طبیعی ریسک دارد صورت نگرفته است.
عضو انجمن حرفه ای صنعت بیمه خاطرنشان کرد: در دوران تحریم، صندوق های مختلفی از جمله صندوق ویژه تحریم، ظرفیت مشترک را با حجم یک میلیارد دلار تاسیس کردیم که تجربه بسیار خوبی بود و خوشبختانه اتفاقی هم مربوط به این صندوق ها رخ نداد، ولی ریسک بسیار بزرگی را انجام دادیم. مسئولیت های ناشی از تردد کشتی های کشور ما را در آب های بین المللی قبول نکردند و ما ناچار شدیم که این را به داخل منتقل کنیم.
وی در ادامه صحبت های خود گفت: علاوه بر مباحث مطرح شده ظرفیت ریسکی که شرکت های بیمه برعهده دارند، معادل ۲۰ درصد سرمایه، ذخایر و حقوق صاحبان سهام خود است از طرفی ذکر شد که کل سرمایه و ذخایر شرکت های بیمه به ۱۰ هزار میلیارد تومان نمی رسد که از این مقدار حدود ۴ هزار میلیارد تومان متعلق به یک شرکت است و بقیه آن بین ۳۰ شرکت تقسیم می شود که این ظرفیت پایین شرکت های بیمه را نشان می دهد.
مدیرعامل بیمه البرز خاطرنشان کرد: محدودیت دیگری نیز گذاشته شده است و شرکت هایی که حاشیه توانگری آن ها زیر ۱۲۰باشد و یا سرمایه آن ها کمتر از ۴۰۰ میلیارد تومان باشد، حق پذیرش بیمه اتکایی ندارند که این قانون موجب محدود تر شدن شرکت های بیمه شد.
تاجدار موارد بالا را از جمله ضرورت های راه اندازی کت باندها دانست و اظهار داشت: اولین بار اوراق بهادارسازی ریسک های بیمه ای در سال ۱۹۹۲ با گردباد «اندرو» با ۱۵.۵ میلیارد دلار ضرر و زیان آغاز شد و دنیا به سمت پوشش این نوع ریسک ها پیش رفت؛ از آن سال تا به امروز رشد خوبی داشته است و بالغ بر ۶۰۰ میلیارد دلار سرمایه با حق بیمه ۴۵ میلیارد دلار را پوشش داده است.
وی خاطرنشان کرد: می توان اوراق بهادار سازی بیمه را سرمایه جایگزین نامید زیرا وقتی شرکتی سرمایه اش پایین است و نمی تواند ریسک خود را نگه دارد، دو راه دارد. اول اینکه در بازار های داخلی یا بین المللی جایگزین کند و این ریسک ها را عرضه کند؛ دوم اینکه آنها را اوراق بهادار سازی کند.
این فعال صنعت بیمه تصریح کرد: نرخ رشد اوراق بهادار سازی از سال ۲۰۱۳ تا به امروز حدود ۳ برابر نرخ رشد واگذاری سنتی اتکایی است که چند دلیل اصلی دارد. دلیل اول این است که قیمت تمام شده واگذاری ریسک برای شرکت ها به مراتب پایین تر از بازار های سنتی است لذا شرکت های بزرگ اتکایی دنیا مثل شرکت بیمه مونیخ ری با ریسک جدیدی با عنوان اوراق بهادار سازی مواجه شدند و مجبور شدند که نرخ های خود را پایین آورند تا بتوانند در بازار به رقابت بپردازند.
وی با بیان اینکه دلیل اصلی که شرکت ها تمایل به عرضه این ریسک ها در بازار دارند، ایفای تعهدات در صورت اتفاق فاجعه ای بزرگ است، گفت: کمبود ظرفیت، پایین بودن قیمت و تنوع در اوراق بهادارسازی و قیمت پایدار از جمله دیگر موضوعاتی هستند که شرکت ها تمایل به عرضه این ریسک ها در بازار دارند.
تاجدار به انگیزه سرمایه گذاران در این نوع اوراق بهادار سازی اشاره کرد و گفت: ایجاد طبقه جدید در دارایی ها در ساختار صورت های مالی، بازدهی بیشتر از بازار های دیگر، نوسانات کم و تبعیت کمتر از ریسک های سیستماتیک و غیر سیستماتیک بازار سرمایه، ساختار وثیقه ای محکم از جمله دلایل انگیزه سرمایه گذاران به این نوع اوراق است.
وی حجم مشارکت بین سرمایه گذاران بین المللی در این ریسک ها را بین صد میلیون تا یک میلیارد دلار اعلام کرد و افزود: در حال حاضر ۶۰ درصد این نوع اوراق بهادار که در بازار عرضه می شود مربوط به آمریکا، ۲۵ درصد مربوط به اروپا و مقدار باقیمانده مربوط به سایر کشور ها از جمله ژاپن با حدود ۳ درصد است.
این فعال صنعت بیمه ادامه داد: شرکت بیمه البرز به عنوان اولین شرکت آمادگی خود را در عرضه و اوراق بهادارسازی این نوع ریسک در بخش انرژی از جمله گاز، پتروشیمی و یا سایر موارد مشابه را در بازار سرمایه با همکاری انجمن مالی اسلامی ایران اعلام می دارد .
