به گزارش خبرنگار ایبِنا، در بخش دوم از مجموعه مقالات تجربه طراحی و انتشار ارز دیجیتال بانک مرکزی در ایران، پس از بررسی چگونگی سازوکار و فرآیند تولید و انتشار ریال دیجیتال در نظام مالی ایران، به تبیین مزایای طراحی، توسعه و انتشار این رمز ارز ملی در اقتصاد کشور می‌پردازیم
ریال دیجیتال پس از طی مراحل قانونی و اخذ مجوز‌های لازم، در حجم مشخصی توسط بانک مرکزی تولید و در اختیار هیات نظارت بر اندوخته اسکناس موضوع ماده ۲۱ قانون پولی و بانکی کشور قرار خواهد گرفت. ریال دیجیتال تولید شده پس از تامین پشتوانه‌های لازم توسط بانک مرکزی و ارائه به آن هیات، از زیر کلید هیات خارج و منتشر شده و از این مرحله به بعد، هر واحد ریال دیجیتال، بدهی مستقیم بانک مرکزی به دارنده آن تلقی می‌شود. ریال دیجیتال منتشر شده عیناً همان ریال جاری کشور بوده و همواره هر واحد از آن معادل یک ریال ارزش خواهد داشت؛ بنابراین مباحثی مانند نرخ برابری ریال و ریال دیجیتال، مازاد ارزش ریال دیجیتال نسبت به سایر انواع پول رایج کشور و عایدی سرمایه ناشی از نگهداری ریال دیجیتال فاقد موضوعیت خواهد بود. پس از انجام عملیات انتشار، رمز ریال عملاً در کیف ریال دیجیتال بانک مرکزی قرارگرفته و آماده توزیع بین بانک‌های متقاضی خواهد بود. همانگونه که در بخش بعد تشریح خواهد شد، مکانیزم توزیع ریال دیجیتال به بانک‌ها مشابه توزیع اسکناس بین بانک‌ها می‌باشد.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعتقاد دارد که توسعه ریال دیجیتال، می‌تواند موجب ایجاد فرصت‌های مناسبی در حوزه‌های اقتصادی، فنی و کسب و کار گرددکه در ذیل به برخی از این مزایا می‌شود:
تأمین نیاز‌های پرداخت در فضای اقتصاد دیجیتال
نسل بعدی پرداخت‌ها باید از اقتصاد دیجیتالی حمایت بیشتری نماید و امکان برقراری ارتباطی بی نقص بین خدمات مختلف مورد استفاده خانوار‌ها و مشاغل را فراهم سازد. از این روی، طراحی ریال دیجیتال اقدامی ضروری در این جهت می‌باشد. به عنوان مثال، ریال دیجیتال می‌تواند توسعه پول برنامه پذیر یا قابل برنامه ریزی را تسهیل نماید، زیرا امکان انجام معاملات با توجه به شرایط، قوانین یا رویداد‌های خاص از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این زمینه توسعه برنامه‌های کاربردی بسیاری امکان پذیر است که در ترکیب با مفاهیمی همچون اینترنت اشیاء، منافع بی شماری به همراه خواهد داشت. اگر امکان انجام معاملات کوچک با هزینه کمتری نسبت به شرایط امروز ایجاد گردد، ریال دیجیتال می‌تواند پرداخت‌های خرد را ممکن سازد. این امر ممکن است باعث افزایش حجم و فرکانس این پرداخت ها، و نهایتا منجر به توسعه خدمات جدیدی شود که می‌تواند از این قابلیت استفاده کند. این امکان، می‌تواند مدل‌های جدید تجاری را برای مواردی مانند پرداخت هزینه برای رسانه‌های دیجیتال فعال سازد
پرهیز از مخاطرات اشکال جدید خلق پول شخصی
سیستم‌های پرداخت موجود، پولی که توسط بانک مرکزی یا بانک‌های تجاری خلق شده است را انتقال می‌دهند. گرچه پول مورد استفاده بانک تجاری در سیستم‌های پرداخت موجود عاری از خطر نیست و امکان ورشکستگی بانک‌های تجاری هر لحظه در کمین است؛ لذا احتمال عدم ثبات ارزش پول در برهه‌های زمانی مختلف، نظام بانکی را تهدید می‌کند. به همین دلیل است سیستم‌های پرداخت نوین موسوم به " پول دیجیتال خصوصی با ارزش ثابت"، با هدف استفاده در معاملات از طریق سیستم‌های پرداخت خرده فروشی یا کلان فعلی پیشنهاد شده است. این نوع پول، توکن دیجیتالی را برای نقل و انتقالات پیشنهاد می‌دهد، اما بسته به ماهیت دارایی‌های شما و نحوه نگهداری از آنها، این نوع از پول دیجیتال ممکن است نتواند ثبات ارزش و قابلیت بازخرید را برابر با پول بانک تجاری یا بانک مرکزی ارائه نماید. این عدم اطمینان یا نوسانات زیاد در پول دیجیتال با ارزش پایدار می‌تواند مشابه ورشکستگی بانک‌های تجاری منجر به افزایش مخاطراتی در ارتباط با شکست عملیاتی سیستم پرداخت گردد. این امر با مخاطراتی در زمینه توانایی کاربران در مدیریت نقدینگی، انجام تعهدات پرداختی، کاهش شدید اعتماد به سیستم مالی و تسری احتمالی آن در کل سیستم، همراه می‌باشد؛ لذا به نظر می‌رسد خلق رمز پول‌های خصوصی، خطرات بالقوه‌ای را به همراه دارد که فراتر از مخاطرات کنونی سیستم‌های پرداخت موجود است. به همین دلیل، ریال دیجیتال می‌تواند ضمن تامین برخی مختصات پول‌های مورد نیاز در بستر‌های کسب و کاری نوین، مخاطرات دارایی‌های رمز نگاری شده خصوصی یا توکن‌های مبتنی بر ریال را بکاهد.
بهبود در دسترس پذیری و استفاده از پول بانک مرکزی
در حال حاضر فراگیرترین گونه‌ی پول بانک مرکزی اسکناس است؛ اما ریال دیجیتال امکان نگهداری پول بانک مرکزی به شکل الکترونیکی را برای آ نها فراهم می‌نماید به طوریکه می‌توانند از آن برای پرداخت‌ها استفاده نمایند. این امر منجر به دسترس پذیری هر چه بیشتر پول بانک مرکزی که نقش اساسی در حمایت از ثبات پولی و مالی ایفا می‌کند، می‌گردد. البته معرفی ریال دیجیتال می‌تواند از طریق فراهم آوردن شکل جدیدی از پول بانک مرکزی و زیرساخت پرداخت جدید، راه را برای حفظ ثبات پولی و مالی در بانک تقویت کند که مهمترین مزایای آن تقویت انتقال سیاست‌های پولی به اقتصادی گسترد هتر و افزایش انعطاف پذیری سیستم پرداخت، می‌باشد.
ایجاد مکملی برای پول نقد و جلوگیری از رشد هزینه‌های چاپ و توزیع اسکناس
پول نقد فیزیکی دارای خصوصیات منحصر به فردی است. به عنوان مثال، پول نقد سطحی از حریم خصوصی در معاملات را ارائه می‌دهد که معمولا با سیستم‌های پرداخت الکترونیکی موجود امکان پذیر نیست. علاوه بر آن، وجه نقد نقش مهمی در شمول مالی دارد. در دنیایی که پول نقد کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، هیچ تضمینی وجود ندارد که بخش خصوصی موجود در سیستم‌های پرداخت خرده فروشی بتواند نیاز‌های همه کاربران را برآورده کند. از این روی گروه‌های محروم از خدمات بانکی جامعه، در معرض خطر قرار می‌گیرند. ریال دیجیتال می‌تواند به گونه‌ای طراحی شود که از حریم خصوصی کاربران بیشتر از برخی سیستم‌های پرداخت موجود محافظت کند، مشروط بر اینکه کاملاً با کلیه مقررات مربوطه، به ویژه الزامات ضد پولشویی مطابقت داشته باشد. با وجود یک ریال دیجیتال خوب طراحی شده و دسترس پذیری برای طیف گسترده‌ای از افراد، تقویت شمول مالی در دنیای رو به رشد دیجیتال تضمین خواهد شد. ضمن اینکه بسته به چگونگی واکنش متغیر‌های رفتاری در تقاضای وجه نقد، می‌توان انتظار داشت، انتشار ریال دیجیتال تاحدی موجب کاهش فشار تقاضای اسکناس در جامعه گردیده و موجب کاهش هزینه‌های مذکور گردد.
بهره‌مندی از مزایای پول برنامه پذیر
یکی از مهمترین ویژگی‌های ناشی از تحولات دفترکل توزیع شده، امکان ایجاد پول برنامه پذیر است. این کار را می‌توان با استفاده از قرارداد‌های هوشمند پیاده سازی کرد. پردازش قرارداد‌های هوشمند نسبت به پرداخت سریع و ساده، پیچیده‌تر است. از این روی باید دقت نمود که استفاده از آنها می‌تواند تأثیر منفی بر عملکرد و مقیاس پذیری داشته باشد. ضمن اینکه، قرارداد‌های هوشمند ممکن است تأثیر منفی بر امنیت سیستم داشته باشد. اگر ریال دیجیتال بخواهد از قابلیت پول برنامه پذیر پشتیبانی نماید، سه روش احتمالی برای پیاده سازی آن وجود دارد:
ساخت و ایجاد قابلیت در دفتر اصلی
این روش متضمن پیاده سازی کامل امکان برنامه پذیری پول در دفتر مرکزی با ملاحظات قابل توجهی همراه خواهد بود. مهمترین ملاحظه آن، نیاز دفترکل اصلی به انجام محاسبات پیچیده‌تر مرتبط با قرارداد‌های هوشمند است که ضمن اثرگذاری بر عملکرد پرداخت، احتمالا منجر به کاهش سرعت معاملات فردی، خواه در ارتباط یا بی ارتباط با یک قرارداد هوشمند، می‌گردد.
ارائه قابلیت از طریق یک قالب مجزا
در این رویکرد، یک قالب مجزا از دفترکل اصلی به منظور مدیریت و پردازش قرارداد‌های هوشمند پیاده سازی می‌گردد. این قالب مسئولیت پردازش برنامه قرارداد هوشمند را بر عهده خواهد داشت که در صورت نیاز به پرداخت، به دفتر اصلی دستور داده می‌شود. این روش، ضمن کاهش تأثیر منفی بر عملکرد سیستم، همچنان از موقعیت بانک مرکزی ب هعنوان یک گروه قابل اعتماد استفاده می‌کند. این قالب، نیازمند مرجعی مناسب جهت کنترل و تائید جابجایی وجوه کاربران می‌باشد. از این روی، بانک مرکزی نیازمند بررسی دقی قتر در زمینه مواردی همچون روند احراز هویت کاربر، می‌باشد.
ارائه قابلیت توسط شرکت‌های واسطه‌گر پرداخت
در این رویکرد، بانک مرکزی با محدودسازی امکانات قرارداد هوشمند، ارائه طیف کاملی از امکانات برنامه پذیری پول به کاربران را برعهده شرک تهای واسطه گری پرداخت خواهد گذاشت. این حداقل امکانات ارائه شده توسط بانک مرکزی ممکن است شامل توانایی قفل کردن وجوه رمزگذاری شده در یک سرویس تضمینی و قانونی مؤثر باشد. در این رویکرد، بانک مرکزی در تعیین استاندارد‌های عملکرد قرارداد هوشمند نقش خواهد داشت. این استاندارد‌ها شامل حداقل استاندارد‌های امنیتی است که گرچه تعامل بین ارائه دهندگان را تضمین می‌نماید، اما نحوه ارائه خدمات را تعیین نمی‌کند.
