به گزارش خبرنگار ایبِنا؛ از ساعات پایانی دیشب خبرهای مهمی درباره آزادسازی منابع ارزی مسدود شده کشورمان منتشر شد. آسوشیتدپرس؛ خبرگزاری آمریکایی گزارش داد که «دولت بایدن با ارائه معافیت تحریمی برای بانکهای بینالمللی به منظور انتقال ۶ میلیارد دلار از داراییهای مسدود شده ایران از کره جنوبی به قطر بدون ترس از تحریمهای آمریکا، راه را برای آزادی پنج جاسوس آمریکایی که در ایران زندانی بودند، هموار کرد».
بر اساس این گزارش، بلینکن وزیر امور خارجه ایالات متحده مجوزها را در روز یکشنبه ۱۰ سپتامبر امضا کرده و روز دوشنبه ۱۱ سپتامبر دولت بایدن این موضوع را به کنگره اطلاع داده است.
این معافیت تحریمی به معنای آن است که بانکهای مستقر در اروپا، منطقه غرب آسیا و همچنین آسیا برای انتقال داراییهای مسدود شده ایران از کره جنوبی به بانک مرکزی قطر، درگیر تحریمهای آمریکا نخواهند شد؛ داراییهایی که بهمنظور «خرید کالاهای بشردوستانه» برای ایران نگهداری خواهد شد.
آسوشیتدپرس میگوید به دلیل تحریمهای متعدد آمریکا علیه بانکهای خارجی که با ایران تعامل میکنند، چندین بانک اروپایی از مشارکت در این انتقال سر باز زدند و این معافیت تحریمی که از سوی وزارت خارجه آمریکا صادر شده است، با هدف کاهش نگرانیهای این بانکها درباره هرگونه خطر مواجهشدن با تحریمهای واشنگتن است. افراد مطلع در روند مذاکرات به آسوشیتدپرس گفتهاند که انتظار دارند این زندانیان اوایل هفته آینده آزاد شوند.
این تصمیم دولت بایدن و عقبنشینی در برابر خواستههای ایران به مذاق سناتورهای آمریکایی خوش نیامد و آنها را به واکنش وا داشت؛ واکنشهایی که بیش از هر چیز بیانگر صحت خبر معافیت بانکی برای انتقال پولهای ایران است.
مایک فلود؛ نماینده مجلس آمریکا در واکنش به معافیت تحریمی ایران در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) نوشت: «اوباما در معامله شکست خورده خود ۱.۷ میلیارد دلار به ایران داد. اکنون بایدن ۶ میلیارد دلار آزاد میکند.»
دونالد ترامپ، رئیسجمهوری پیشین آمریکا هم در واکنش به اقدام دولت بایدن مبنی بر صدور معافیت تحریمی برای انتقال ۶ میلیارد دلار از داراییهای مسدود شده ایران در کره جنوبی به قطر، در صفحه کاربریاش در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: باورتان میشود که آن جو بایدن شیاد دارد به ایران ۶ میلیارد دلار پول میدهد؟
گفتنی است حدود یک ماه قبل رئیسکل بانک مرکزی ایران از آزادسازی منابع ارزی کشور خبر داده بود. محمدرضا فرزین اعلام کرد: «بهزودی تمامی منابع ارزی توقیف شده ایران در کره جنوبی به حسابهای ۶ بانک ایرانی در قطر واریز و بهصورت پرداخت بانکی جهت خرید کالاهای غیر تحریمی استفاده میشود. مابقی این منابع هم در صورت سپرده، مشمول دریافت سود بانکی خواهد شد.»
او همچنین تأکید کرد: «منابع ارزی ایران در چند کشور دیگر نیز بهزودی در دسترس قرار میگیرد که اخبار و آثار آن در بازار و مبادلات تجاری مشاهد خواهد شد.» اشاره فرزین به بیش از ۶ میلیارد دلار از منابع ایران نزد بانک تجارت عراق است که آن هم بهزودی در دسترس قرار خواهد گرفت.
اما مهمترین اتفاق در بازار ارز ایران رخ خواهد داد. با دسترسی به این منابع برای واردات کالاهای مورد نیاز کشور، به همان اندازه دست بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز و تخصیص ارزهای باکیفیت به سایر نیازها باز میشود.
با این اتفاق ۶ میلیارد دلار از منابع ارزی فعلی بانک مرکزی در جیبش باقی میماند که میتواند از آن برای امحای پول پرقدرت خلق شده در دولت قبل استفاده کند. از آنجا که دولت قبل معادل ریالی منابع مسدود شده در کره جنوبی را از بانک مرکزی دریافت و مصرف کرده است، بانک مرکزی میتواند به دو روش این میزان از پایه پولی را امحا کند.
یکی از نکاتی که منتقدان دولت سیزدهم روی آن دست میگذارند، رشد پایه پولی در ماههای گذشته است. هرچند بانک مرکزی با مدیریت رشد اجزای پایه پولی و به صورت هدفمند موفق به کنترل قابل توجه رشد نقدینگی شده است و نقدهایی که به رشد این متغیر دارند کارشناسی نیست، اما بههرحال بانک مرکزی میتواند با عرضه دلار به روشهای مختلف و جمعآوری ریال معادل آن، بخشی از پایه پولی را کاهش دهد؛ بنابراین در روش نخست، با تأمین ارز مورد نیاز برای واردات، ریال دریافت شده از واردکننده به خزانه باز میگردد تا بخشی از اثرات خلق پول صورت گرفته خنثی شود و روش دوم از طریق مداخله و حضور فعال بازارساز در بازار ارز انجام میشود.
اگر میانگین فروش دلار بانک مرکزی را حواله ۳۷ هزار تومان در نظر بگیریم (هرچند نرخ فروش در بازار اسکناس بالاتر است) از محل این ۶ میلیارد دلار حداقل ۲۲۰ هزار میلیارد تومان به خزانه برمیگردد و به تعبیر دیگر بخشی از پایه پولی امحا میشود.
همانطور که ذکر شد بانک مرکزی طی ماههای آینده بخشی از ۶ میلیارد دلار منابع داخلی خود را برای مدیریت بازار ارز استفاده خواهد کرد تا از نوسانات غیرمنطقی ارز و التهاب بازار جلوگیری شود. با این اقدام بخش دیگری از ریال خلق شده در سالهای گذشته از کف بازار جمعآوری و امحا خواهد شد.
این اتفاق دلالان ارزی را بسیار نگران میکند. همواره یکی از ابزارهای دلالان ایجاد تورم انتظاری برای بالا کشیدن نرخ دلار در بازار غیررسمی بوده است. این افراد با ابزار رسانه، روی خبر تحریمها موجسواری و نرخها را داغ میکردند، اما حالا با انتشار خبرهای رسمی از دسترسی بانک مرکزی به منابع ارزی و تقویت حضور او در بازار، آنها نگران ریزش دوباره قیمت دلار شدهاند کما اینکه از صبح امروز شاهد ریزش چند صد تومانی نرخ دلار در بازار غیررسمی بودهایم.
سوداگران میترسند با ایجاد چشمانداز کاهشی در بازار ارز، دلارهای خانگی هم در بازار سرازیر شود و مالدارها را به خاک سیاه بنشاند. به همین خاطر در ابتدا سعی میکنند خبرهای گشایش ارزی را سانسور کرده و یا زیر سؤال ببرند.
اما با قطعی شدن اخبار انتقال پولها به حساب ایران، این بار روی این موضوع مانور میدهند که این منابع آزادشده اثر چندانی بر بازار ارز نخواهد داشت و بازار ارز باز هم افزایشی باقی خواهد ماند.
با این حال بازار بسیار هوشمند است و پیامها را خیلی زود دریافت میکند. شواهد نشان میدهد با توجه به کاهش شدید رشد نقدینگی که در دوازده ماهه منتهی به مردادماه امسال به کانال ۲۶ درصد بازگشته و نویدبخش کنترل سرعت تورم است در کنار پر شدن دست بازارساز در مدیریت ارزی کشور با آزادسازی قریبالوقوع بیش از ۱۲ میلیارد دلار منابع ارزی و همچنین رکوردشکنیهای پیاپی فروش نفت بدون توجه به تحریمها و از طرفی اجرای موفق سیاستهای مدیریت تقاضا از مسیر مرکز مبادله ایران و علاوه بر این تجربه موفق دلارزدایی در مبادلات تجاری و غیرتجاری مانند تأمین ۱۹۰ میلیارد دینار عراق برای زائران اربعین ۱۴۰۲ و دیپلماسی اقتصادی فعال دولت برای حضور در پیمانهای مهمی همچون شانگهای و بریکس و گسترش روابط مالی و تجاری با کشورهای همسایه، باید منتظر اتفاقات خوبی در بازار ارز باشیم.
در این بین مردم باید مراقب خبرسازیها باشند، چرا که دلالها و مالدارهای بازار از هر ترفندی برای نوسانگیری و قالب کردن دلارهای خود با بالاترین نرخ ممکن به افراد ناآگاه استفاده میکنند.
