به گزارش ایبنا؛ در روز‌های ۶ و ۷ ژوئیه (۱۵ و ۱۶ تیرماه)، شهر «ریو دو ژانیرو» میزبان هفدهمین نشست سران گروه کشور‌های «بریکس» است؛ اجلاسی که با حضور گسترده کشور‌های عضو و شرکا از جمله وزیر خارجه ایران، به بررسی موضوعات کلیدی اقتصادی، سیاسی و فناوری می‌پردازد. این نشست در شرایطی برگزار می‌شود که ترکیب بریکس از پنج کشور اولیه به یازده عضو گسترش یافته و کشورهایی، چون ایران، مصر، امارات متحده عربی، اتیوپی و اندونزی به‌عنوان اعضای جدید، نقش بسزایی در شکل‌دهی به مسیر آینده این بلوک جهانی ایفا می‌کنند.
گسترش بریکس، نشانه‌ای از رشد بلندپروازی‌های جنوب جهانی
لایرتی آپولیناریو جونیور، استاد اقتصاد دانشگاه کاتولیک سائوپائولو، در گفت‌و‌گو با الجزیره می‌گوید: «بریکس اکنون با حضور ۱۱ کشور، نماد مشخصی از رشد آرزو‌ها و بلندپروازی‌های کشور‌های جنوب جهانی است». او با تأکید بر این که این تنوع می‌تواند دستیابی به توافق را پیچیده کند، تصریح کرد که این روند گسترش، نیازمند سازوکار‌هایی برای حفظ انسجام و کارآمدی است.
تلاش برای پایان دادن به سلطه دلار
از مهم‌ترین محور‌های اجلاس امسال، موضوع حذف تدریجی دلار آمریکا از مبادلات تجاری بین اعضاست. به گفته جونیور، هرچند ایجاد یک واحد پولی مشترک برای بریکس هنوز دور از دسترس است، اما حرکت قابل‌توجهی در جهت افزایش استفاده از ارز‌های ملی، توسعه زیرساخت‌های پرداخت دیجیتال، و پلتفرم‌هایی مانند «بریکس پی» (BRICS Pay) شکل گرفته که هدف آن کاهش «دلاریزه شدن» اقتصادهاست. رشد سریع اقتصادی اعضا و اهمیت جمعیتیخوزه گومس هاتا، پژوهشگر روابط بین‌الملل دانشگاه فدرال ریو دو ژانیرو، می‌گوید: «کشور‌های عضو بریکس اکنون بزرگ‌ترین اقتصاد‌های در حال رشد جهان را تشکیل می‌دهند و جمعیت آنها مجموعاً به حدود ۳.۶ میلیارد نفر می‌رسد، معادل ۴۰ درصد جمعیت جهان». او همچنین به رشد اقتصادی هند که سه برابر آمریکا است، اشاره کرد و هشدار داد که شرایط جهانی پرتنش ممکن است این روند رشد را تهدید کند، به‌ویژه برای کشورهایی مانند چین که به شدت به امنیت جریان انرژی وابسته‌اند.
محور‌های اصلی نشست بریکس ۱۷
بر اساس اطلاعات منتشر شده، مهم‌ترین محور‌های مورد بحث در اجلاس امسال شامل موارد زیر هستند:- حذف تدریجی دلار و استفاده از ارز‌های ملی در مبادلات بین‌المللی- تقویت سامانه‌های پرداخت دیجیتال از طریق ابزار‌هایی مانند BRICS Pay- اصلاح نهاد‌های حکمرانی جهانی، از جمله سازمان ملل و صندوق بین‌المللی پول- همکاری در زمینه تغییرات اقلیمی، با توجه به میزبانی برزیل از کنفرانس COP۳۰- تمرکز ویژه بر نظم‌دهی هوش مصنوعی، بهداشت عمومی و مبارزه با تروریسم
ایران، یکی از اعضای جدید و مؤثر در بریکس
جمهوری اسلامی ایران، به‌عنوان یکی از اعضای جدید این بلوک، حضوری فعال در اجلاس دارد و به‌دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی و منابع طبیعی گسترده، نقش مهمی در آینده اقتصادی و انرژی بریکس ایفا می‌کند. به‌عنوان مثال، حمله اخیر اسرائیل به ایران می‌توانست مسیر ۸۰٪ صادرات نفت ایران به چین را تحت تأثیر قرار دهد، که این موضوع نشان‌دهنده ضرورت همکاری‌های عمیق‌تر اقتصادی و امنیت انرژی بین اعضاست. ایران، یکی از اعضای جدید و مؤثر در بریکسهاتا توضیح می‌دهد که از زمان تأسیس بریکس در سال ۲۰۰۹، هدف اصلی این گروه ایجاد نظمی چندقطبی در جهان بوده است، زیرا کشور‌های عضو همواره خواستار جایگاه بالاتر در ساختارهایی، چون نظام «برتون وودز» بوده‌اند، اما از دستیابی به آن بازمانده‌اند. در همین راستا، ایجاد بانک توسعه جدید بریکس در سال ۲۰۱۴ گامی در جهت ساختار مالی مستقل‌تر بود. این بانک که همه کشور‌های مؤسس عضو آن هستند، با سرمایه اولیه ۵۰ میلیارد دلار آغاز به کار کرد و بعد‌ها به ۱۰۰ میلیارد دلار افزایش یافت. هرچند این بانک جایگزین کامل برای صندوق بین‌المللی پول یا بانک جهانی نیست، اما مدلی متفاوت ارائه می‌دهد که به کشور‌های جنوب جهانی آزادی عمل بیشتری می‌دهد.
بریکس؛ گامی به‌سوی استقلال مالی کشور‌های جنوب جهانی
هاتا می‌گوید: «از مزایای اصلی این بانک، کاهش وابستگی به صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی است که معمولاً وام‌های خود را با شروط سختگیرانه‌ای، چون ریاضت اقتصادی، خصوصی‌سازی و افزایش مالیات‌ها اعطا می‌کنند». در مقابل، بانک بریکس تنها شرطی که دارد، همراستایی پروژه‌ها با اهداف توسعه پایدار و حفظ محیط زیست است، همچنین حمایت از پروژه‌هایی که به عدالت جنسیتی و فراگیری اجتماعی توجه دارند. هاتا همچنین افزود که با گسترش تجارت دوجانبه با ارز‌های محلی، این کشور‌ها توانسته‌اند از سلطه دلار و هزینه‌های اضافی ناشی از تبدیل ارز بکاهند. او نمونه نفت را ذکر کرد که طبق توافق‌نامه معروف «پترودلار» از سال ۱۹۷۴، فقط با دلار خرید و فروش می‌شد، که این سیستم به سود بانک‌های آمریکایی عمل می‌کرد. اما اکنون با راه‌اندازی ساختار‌های پرداختی مستقل در بریکس، این روند در حال تغییر است.
آینده دلار در برابر ابتکار بریکس
جونیور درباره تأثیر تلاش‌های بریکس بر آینده دلار گفت: «در کوتاه‌مدت، تغییرات بنیادین در موقعیت دلار به‌عنوان ارز ذخیره جهانی بعید است، اما در بلندمدت، اگر بریکس بتواند زیرساخت‌های مالی قوی و اعتمادسازی ایجاد کند، می‌توان انتظار کاهش تدریجی سلطه دلار را داشت، به‌ویژه در جنوب جهانی». با در نظر گرفتن حجم اقتصادی، جمعیتی و منابعی کشور‌های عضو، بریکس اکنون بیش از هر زمان دیگری به‌عنوان یک نیروی تحول‌گرا در نظم جهانی ظاهر شده است. اجلاس امسال در برزیل می‌تواند سرآغاز فصلی نو در تلاش برای بازتعریف قدرت اقتصادی و سیاسی باشد؛ تلاشی که ایران نیز به‌عنوان یکی از اعضای فعال آن، نقش مهمی در شکل‌گیری آینده‌ای چندقطبی و عادلانه‌تر ایفا خواهد کرد.
منبع: فارس
