به گزارش روز شنبه ایبِنا،هجوم بانکی زمانی رخ می‌دهد که تعداد زیادی از سپرده‌گذاران بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، به دلیل ترس از ناتوانی این مؤسسات در بازپرداخت سپرده‌هایشان، به طور گسترده برای برداشت سپرده‌های خود به بانک‌ها مراجعه می‌کنند؛ زیرا انتظار ورشکستگی بانک را دارند.
بانک یک واسطه مالی است که وظیفه جذب سپرده و اعطای تسهیلات را به عهده دارد. بانک‌ها به دلایل مختلفی مانند بحران مالی، افزایش مخاطرات اقتصادی و سیاسی با احتمال هجوم سپرده‌گذاران برای برداشت سپرده@ها مواجه می‌شوند.
بانک‌ها سپرده‌هایی را که دریافت کرده اند به شکل وام و تسهیلات در اختیار افراد مختلفی قرار می‌دهند و این وام‌ها عموماً مدت‌دار هستند؛ اما در مقابل، باید بتوانند سپرده‌های جذب شده را به محض درخواست مشتری پرداخت کنند و در نتیجه بانک باید پول نقد کافی در اختیار داشته باشد. بنابراین زمانی که تعداد زیادی از سپرده‌گذاران در یک مدت نسبتاً کوتاه، تقاضای دریافت سپرده‌های خود را داشته باشند، ممکن است بانک به سرعت با مشکل نقدینگی مواجه شده و حتی ورشکست شود.
ورشکستگی یک بانک به دلایل متعددی می‌تواند آثار سیستمی داشته باشد. اولاً از آنجایی که بانک‌ها از طریق سیستم‌های پیچیده معاملات با یکدیگر ارتباط دارند، ورشکستگی یک بانک به سایر بانک‌ها سرایت کرده و ثبات تمامی بانک‌ها و به تبع آن نظام مالی یک کشور را با مخاطرات جدی روبه رو می‌کند. ثانیا، به دلیل عدم تقارن اطلاعات، در صورت ورشکستگی یک بانک، سپرده گذاران بانک دیگر صرف نظر از اینکه بانک آنها توانایی بازپرداخت سپرده‌های آنها را دارد یا نه، برای دریافت سپرده‌های خود به بانک مراجعه می‌کنند و بدین ترتیب ورشکستگی یک ب انک ممکن است به بانکهای دیگر سرایت کند.
بنابراین نهادهای ضمانت سپردهها به منظور کاهش زیان وارده به سپرده‌گذاران در صورت ورشکستگی بانک و جلوگیری از به وجود آمدن بحران بانکی تاسیس شدند. یکی از اهداف اصلی ایجاد نظام سپردهها تحکیم و استمرار ثبات و سلامت مالی و ایجاد امنیت و قابلیت نقدشوندگی سپردهها است. نظام ضمانت سپرده ها می تواند در مواقع حساس، با تضمین سپرده ها و اطمینان‌بخشی به سپرده گذاران، اضطراب آنها را کاهش داده و از بروز پدیده هجوم بانکی تا حد زیادی پیشگیری کند.
برخی از اهداف کلیدی نظام ضمانت سپرده ها عبارت از پوشش سپرده های خرد، ایجاد اطمینان در سپرده گذاران، تقویت استحکام نظام بانکی، ممانعت از شکل‌گیری بحران‌های فراگیر بانکی و کاهش فشار مالی بر منابع بانک مرکزی در شرایط بحرانی.
ایجاد یک نظام ضمانت سپرده صریح، بیانگر توجه به دغدغه هجوم بانک ها است. هجوم به بانک ها تهدید همیشگی است؛ زیرا بانک ها نوعاً دارایی های غیرنقد و بدهی های نقدناشونده دارند. در چارچوب نظام ضمانت سپرده صریح، در مواردی که بانک با ورشکستگی مواجه می شود، مطالبات طلبکاران تا سقف معین و توسط طرحی که برای این منظور تهیه شده است، برآورده خواهد شد.
علاوه بر این، در اکثر صندوق‌های ضمانت سپردهها، سقف مشخصی برای بیمه سپردهها تعیین می‌شود که در صورت ورشکستگی بانک، تنها تا آن میزان بازپرداخت به سپرده‌گذاران خرد بانکی صورت می‌پذیرد. علت این مسئله آن است که سپرده‌گذاران عمده در شبکه بانکی باید با ارزیابی ریسک و سطح سلامت نهادهای مالی مبادرت به سرمایه‌گذاری کنند که این امر باعث خواهد شد تا حد زیادی از بروز پدیده کژمنشی ممانعت به عمل آید.
در پایان شایان ذکر است که قواعد نظام ضمانت سپرده ها، موجب شفافیت و افزایش قطعیت در فرآیند تصفیه بانک های ورشکسته خواهد شد. این امر می تواند زمانی که تهدید هجوم بانکی وجود دارد برای حفظ ثبات، اهمیت اساسی داشته باشد.
یکتا پاک‌نیت؛ کارشناس اقتصادی
