به گزارش خبرنگار ایبِنا، در نیمه دوم سال گذشته بازار خودرو با نوسانات شدید و غیرمنطقی مواجه شد، به گونه‌ای که قیمت برخی خودروها به حدی رسید که به هیچ وجه ارزش خرید نداشت و از طرفی خریداران خودرو مجبور به پذیرش این قیمت‌ها می‌شدند. این در حالی بود که وزارت صنعت، معدن و تجارت برنامه‌هایی برای کاهش قیمت خودرو در بازار داشت. با اینکه عرضه خودرو در بورس کالا و از طریق فرآیند قرعه‌کشی بخشی از تقاضای بازار را پوشش داد، اما تقاضای کاذب ناشی از دلالی در بازار خودرو و تقاضای خودرو برای حفظ ارزش پول باعث شد تا میزان تقاضا با عرضه خودرو متناسب نباشد و همین موجب افزایش قیمت شدید خودرو شد.
اسفند ماه سال گذشته، اما خبر‌های جدیدی در بازار خودرو به راه افتاد. وزارت صمت با اجرای طرح جدیدی با عنوان اولویت‌بندی به جای قرعه‌کشی، التهاب بازار خودرو را کاهش داد. الزام به مسدود کردن وجه برای ثبت‌نام در این طرح تصمیمی بود که بر بازار خودرو به سرعت اثر گذاشت و در عرض یک هفته قیمت خودروها را بین ۱۵ تا ۴۰ میلیون تومان کاهش داد. وزارت صمت از طرفی هم طرح ثبت‌نام برای خودرو‌های وارداتی را اجرایی کرد تا قیمت خودرو‌های وارداتی نیز با کاهش مواجه شود. بدین ترتیب بازار خودرو‌های داخلی و خارجی در روز‌های پایانی سال گذشته با کاهش قیمت محسوسی مواجه شد.
کاهش قیمت خودرو با آغاز سال جدید
در سال جدید، با اعلام نتایج قرعه‌کشی و اینکه بسیاری از متقاضیان در سال ۱۴۰۲ خودروی خود را تحویل می‌گیرند و همچنین خبر ثبت‌نام بعدی در اواسط اردیبهشت ماه، قیمت خودرو‌های داخلی دوباره کاهش یافت و در فروردین ماه قیمت خودرو‌های داخلی به طور میانگین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان دیگر ارزان شد.
کاهش قیمت خودرو با تغییر رویه عرضه خودرو‌های تولید شده نشان می‌دهد که بکارگیری سیاست‌های مناسب می‌تواند در کنترل بازار موثر باشد. مقایسه تغییرات قیمتی کالا‌های مختلف از سال ۹۷ الی ۱۴۰۱ حقایق مهمی را فاش می‌کند. در طول سال‌های ۹۷ الی ۱۴۰۱، قیمت خودرو در کارخانه از دیگر کالا‌ها رشد قیمت کمتری داشته است و این در حالی است که قیمت خودرو در بازار، بین هشت کالای مختلف رتبه چهارم افزایش قیمت‌ها را داشته است.
نمودار بالا نشان می‌دهد از سال ۱۳۹۷ الی ۱۴۰۱ قیمت سکه با ۷۳۱ درصد در صدر افزایش قیمت‌ها و پس از آن موتور سیکلت و دیگر کالا‌ها قرار دارند. این در حالیست که قیمت خودرو در کارخانه در طول این چهار سال تنها ۲۸۹ درصد افزایش یافته و افزایش قیمت سکه بیش از ۲ و نیم برابر بیشتر از خودرو بوده است.
اما مقایسه تغییرات قیمتی خودرو در بازار نشان می‌دهد این کالا در مقایسه با دیگر کالا‌ها در طول چهار سال گذشته به طور میانگین رتبه چهارم افزایش قیمت‌ها را داشته است و حتی در سال ۹۹ دومین کالایی بوده که بیشترین افزایش قیمت را داشته است.
کاهش تولید، کمبود تولید نسبت به تقاضا در سال‌های متمادی، افزایش خودرو‌های موجود در کف پارکینگ شرکت‌های خودروسازی، ورود دلالان به بازار و تبدیل شدن بازار خودرو به مکانی که افراد برای حفظ ارزش پول خود به آن رجوع می‌کنند از دلایل افزایش قیمت خودرو در سال‌های اخیر بوده است.
برنامه‌ها و اقدامات وزارت صنعت، معدن و تجارت برای کاهش قیمت خودرو
وزارت صمت از ابتدای آغاز به کار دولت سیزدهم برنامه‌های متنوعی برای کنترل قیمت بازار خودرو و افزایش تولید در پیش گرفته است. از جمله این اقدامات رشد ۳۹ درصدی تولید خودرو در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰، کاهش تعداد خودرو‌های کف پارکینگ شرکت‌های خودروسازی و تحویل سریع خودروها به متقاضیان، برنامه‌ریزی برای ترقیب شرکت‌های خودروسازی به عرضه محصولات جدید و ایجاد یک سازوکار مناسب برای عرضه محصولات است.
افزایش تولید در سال ۱۴۰۱؛ اقدامی برای پاسخ به تقاضای خودرو
آمار تولید کشور در سال‌های ۹۶ الی ۱۴۰۰ نشان می‌دهد علی رغم اینکه در سال ۹۶ صنعت خودروسازی کشور آمار خوب تولید ۱ میلیون و ۵۳۵ هزار دستگاه را ثبت کرده است، اما در چهار سال بعد آن یعنی سال‌های ۹۷ الی ۱۴۰۰ میزان تولید خودروی کشور کمتر از ۱ میلیون دستگاه در سال بوده و این در حالیست که تقاضای خودرو در کشور بالاتر از این میزان بوده است.
تولید کمتر از ۱ میلیون دستگاه در چهار سال متوالی در صنعت خودروسازی کشور موجب ایجاد عدم توازن در عرضه و تقاضا و تجمیع مازاد تقاضا در این سال‌ها شود. این شرایط بازار خودرو را به وضعی رساند که متقاضیان خودرو در بازار برای به دست آوردن خودروی مورد نظر خود با قیمت‌های بالاتر هم راضی شوند. افزایش قیمت خودرو نیز دلالان را به این فکر انداخت که از وضع نابسامان خودروی کشور سوءاستفاده کرده و به بازار وارد شوند. از طرفی هم خودرو با این افزایش قیمت گزینه بسیار خوبی برای حفظ ارزش پول شده بود. تمام این عوامل شرایطی را رقم زد که برون رفت از بحران آن نیاز به یک برنامه مدون و کارشناسی شده داشت.
وزارت صمت در وهله اول، برنامه افزایش تولید خودرو در سال ۱۴۰۱ را در پیش گرفت و موفق شد تولید خودروی کشور را ۳۹ درصد افزایش دهد. این میزان رشد تولید در ده سال اخیر تنها در سال ۹۳ اتفاق افتاده بود. با این تفاوت که بخشی از تولیدات دو خودروساز بزرگ کشور در سال ۹۳ مربوط به محصولات برلیانس- گروه رنو و سوزوکی بوده است. البته این میزان رشد تولید، ایران را در میان باشگاه تولیدکنندگان میلیونی خودرو نیز قرار داد و این دستاورد با وجود تداوم تحریم‌های آمریکا محقق شد.
رتبه ایران در میان تولیدکنندگان بزرگ خودرو نیز ارتقاء یافت و ایران در سال ۲۰۲۲ در جایگاه یازدهمین تولیدکننده بزرگ خودرو‌های سواری دنیا نیز قرار گرفت.
میزان رشد تولید خودرو ایران در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۲۱ بیش از ۳۱ درصد افزایش یافت و میزان رشد تولید خودرو کشور در این سال از کشور‌هایی مثل آمریکا، چین، کانادا، کره جنوبی و حتی فرانسه نیز بیشتر بود.
کاهش خودرو‌های کف پارکینگ نسبت به سال ۱۴۰۰
دهم بهمن ماه سال ۱۴۰۰ بود که رهبر انقلاب از وضعیت نامطلوب خودروی داخلی انتقاد کردند. رئیس جمهور نیز با توجه به گلایه رهبر انقلاب و مردم از شرایط نامطلوب بازار خودرو در پایان سال ۱۴۰۰، هشت دستور صریح برای تولید خودرو در سال ۱۴۰۱ صادر کرد. یکی از بند‌های این فرمان‌ها تحویل خودروها، بدون تاخیر بود. یکی از معضلات صنعت خودرو در سال ۱۴۰۰ و سال‌های قبل از آن وجود خودرو‌های ناقص در پارکینگ تولیدکنندگان بود. کاهش خودرو‌های کف پارکینگ و عرضه به موقع آن‌ها به بازار خودرو یکی از اهداف در سال ۱۴۰۱ بود.
این مهم از ابتدای سال ۱۴۰۱ دنبال شد. در ابتدای سال ۱۴۰۱ تعداد خودرو‌های کف پارکینگ تولیدکنندگان ۵۲ هزار و ۶۸۹ عدد بود که در مقایسه با دو ماه ابتدایی سال سال ۱۴۰۰ که ۱۳۲ هزار و ۲۱۵ خودرو کف پارکینگ بود، بسیار کمتر است. در ماه‌های بعدی سال ۱۴۰۱ هم به مرور تعداد خودرو‌های کف پارکینگ کاهش یافت و در نهایت از مهر ماه سال ۱۴۰۱ دیگر هیچ خودرویی در پارکینگ خودروسازان باقی نماند.
تولید بیش از ۲ میلیون خودرو در سال ۱۴۰۲
برآورد‌ها از میزان تولید خودرو در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد این صنعت می‌تواند به تولید بیش از ۲ میلیون خودرو برسد. البته بر اساس گزارش وزارت صمت ۱ میلیون و ۷۹۶ عدداز این تولیدات به خودروی سواری اختصاص داده شده، اما همین میزان افزایش تولید نیز می‌تواند بازار خودرو داخلی را به تعادل برساند.
عرضه محصولات جدید
در سال ۱۴۰۱ برخی از خودروها از خط تولید خارج شدند و برنامه تولید محصولات جدید توسط دو خودروساز بزرگ کشور دنبال شد. ایران خودرو و سایپا در سال ۱۴۰۲ برنامه عرضه محصولات متنوعی را در نظر گرفته‌اند.
خودرو‌هایی مثل شاهین با گیربکس اتوماتیک، اطلس، سهند، آریا با موتور جدید و کادیلا P۹۰ در سال ۱۴۰۲ توسط سایپا عرضه می‌شوند. عرضه یک خودروی اقتصادی جایگزین پراید نیز در برنامه شرکت سایپا قرار دارد که این خودرو با نام پاژ عرضه می‌شود.
ایران‌خودرو نیز برنامه عرضه محصولات جدیدی مثل ریرا و ایگل و TF۲۱ را دارد. در سال ۱۴۰۲ خودروی ایگل برقی نیز تولید می‌شود که اولین خودروی برقی تولید داخلی کشور است که به تولید انبوه می‌رسد.
قیمت‌ها چه زمانی کاهش می‌یابد؟
پیش‌بینی تحویل ماهیانه خودروی تولید داخلی در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که در تمام ماه‌ها میزان تحویل خودرو نسبت به سال گذشته افزایش می‌یابد. البته میزان تحویل خودرو در فروردین ماه به دلیل تعطیلات نوروزی کمتر از سایر ماه‌های سال است، اما روند تحویل خودرو از ماه دوم قوت گرفته و به مرور قیمت‌ها کاهش می‌یابد.
با توجه به اینکه تحویل خودرو از مهر ماه تا انتهای سال به بیش از ۱۶۰ هزار خودرو در ماه می‌رسد، بازار خوداروی کشور در نیمه دوم سال در ثبات قیمتی بیش‌تری را تجربه می‌کند.
