تحلیل راشاتودی از تهدید هژمونی دلار با تحریم‌های روسیه

به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایبِنا به نقل از راشاتودی، اخیراً توافق‌های بین‌المللی با هدف کنار گذاشتن دلار آمریکا در تجارت در حال افزایش بوده که نشان‌دهنده فشار جهانی دلارزدایی در پرتوی سیاست خارجی تهاجمی واشنگتن است. راشاتودی به بررسی سمت مقابل سیاست تحریمی ایالات متحده و اینکه آیا این سیاست هژمونی دلار را تهدید می‌کند می‌پردازد.

۱. چرا آمریکا دلار را به عنوان سلاح به کار می‌برد؟
واشنگتن از تسلط دلار به عنوان ابزاری برای حفظ برتری اقتصادی و ژئوپلیتیکی جهانی خود استفاده می‌کند و در عین حال محدودیت‌های مالی متعددی را بر کشور‌هایی که آن‌ها را ناقض منافع ملی ایالات متحده می‌داند، اعمال می‌کند.

۲. چه چیزی زیربنای کاربرد دلار برای ایجاد محدودیت برای دیگر کشور‌ها است؟
ایالات متحده حدود ۲۰ درصد از تولید اقتصاد جهانی را به خود اختصاص می‌دهد، اما بیش از نیمی از ذخایر ارزی جهان به دلار است و بخش عمده‌ای از تبادلات برون مرزی با استفاده از این ارز انجام می‌شود. این کاربرد به دلار کمک می‌کند تا موقعیت پیشروی خود را در بین ارز‌های ذخیره جهان حفظ کند.

۳. آیا سلطه دلار در معرض تهدید است؟
اقتصاددانانی همچون جانت یلن، وزیر خزانه داری ایالات متحده، هشدار داده اند که تحریم‌های یک جانبه واشنگتن علیه کشور‌های سراسر جهان دیر یا زود هژمونی پول این کشور را تضعیف خواهد کرد. کریستالینا جورجیوا، مدیر عامل صندوق بین المللی پول (IMF نیز گفته است که دلار به تدریج رتبه بالای خود را از دست می‌دهد. این هشدار‌ها پیامد کاهش تدریجی چند دهه‌ای سهم دلار از ذخایر بانک مرکزی جهانی است. خیرا آژانس بین المللی رتبه بندی مودیز اعلام کرده که تشدید تنش‌های ژئوپلیتیکی از جمله موضوعاتی است که می‌تواند سلطه دلار آمریکا را تهدید کند و اضافه کرد که نقش این ارز با وجود چالش‌ها برای چندین دهه ادامه خواهد داشت.

۴. آیا هیچ جایگزین قابل قبولی وجود دارد؟
اکثر اقتصاددانان معتقدند جایگزینی فوری دلار محتمل نیست. با این حال، یوان چین به دلیل سهم رو به رشد آن در مبادلات تجاری بین المللی، همراه با گسترش اقتصاد چین، اغلب به عنوان رقیب اصلی دلار به شمار می‌رود. در عین حال، اقتصاددانان به عدم شفافیت در سیستم مالی چین و این واقعیت که یوان کاملاً قابل تبدیل به جایگاه دلار نیست، اشاره می‌کنند. روپیه هند نیز گزینه معرفی شده بعدی است. در مورد یورو و ین ژاپن، کارشناسان به دلیل مسائل اقتصادی اتحادیه اروپا و ژاپن تردید‌هایی را در مورد آینده بلندمدت و ثبات آن‌ها مطرح کرده اند.

۵. آیا تحریم‌های روسیه نتیجه معکوس به جایگاه دلار می‌دهد؟

برخی تحلیل گران می‌گویند تحریم‌های بی سابقه ایالات متحده که توانایی مسکو برای استفاده از نیمی از ذخایر خود را مسدود کرده و همچنین محدود کردن توانایی بانک‌های روسی برای انجام تراکنش‌ها از طریق سیستم پیام رسانی سوئیفت می‌تواند اثر بومرنگ داشته باشد. به گفته آنها، بسیاری از کشورها، به ویژه کشور‌هایی که در تلاقی اقدامات محدودکننده ایالات متحده قرار دارند، این نگرانی را مطرح کرده اند که این اقدامات ممکن است در آینده علیه آن‌ها استفاده شود و بر عملکرد اقتصاد آن‌ها تأثیر بگذارد.

۶. آیا بریکس می‌تواند ارز ایالات متحده را به چالش بکشد؟
به گفته برخی کارشناسان از جمله رئیس سابق گلدمن ساکس، جیم اونیل، وضعیت دلار آمریکا به عنوان شاه کلید جهانی می‌تواند در زمان و شرایط خاصی توسط گروه کشور‌های نوظهور بریکس به چالش کشیده شود. این اتحادیه اقتصادی متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی از نظر رشد اقتصادی از جی هفت پیشی گرفته است. فشار آن‌ها به تجارت با ارز‌های ملی و تلاش برای ایجاد شبکه پرداخت مشترک برای کاهش اتکا به سیستم مالی غرب و به ویژه دلار، مورد توجه قرار گرفته است.

۷. اگر دلار وضعیت ذخیره فعلی خود را از دست بدهد چه اتفاقی می‌افتد؟
وضعیت فعلی دلار به ایالات متحده این امکان را می‌دهد که هم از نظر تجارت بین المللی و هم از نظر مخارج دولتی کسری زیادی داشته باشد. فقدان آن می‌تواند منجر به کاهش تقاضای ارز و کاهش احتمالی ارزش آن شود که مستلزم آمادگی قابل توجه واشنگتن است. دسترسی کمتر به سرمایه، هزینه‌های استقراض بالاتر و ارزش بازار سهام پایین‌تر می‌تواند از جمله عوارض جانبی تهدید اقتصاد ایالات متحده در آن سناریو باشد.