به گزارش خبرنگار ایبِنا، نگاهی به روند رشد نقدینگی در دولت‌های گذشته نشان می‌دهد ساختار اقتصاد ایران مسیر تولید تورم را در پیش داشته است. این رویه اما در دولت سیزدهم تغییر کرد، به طوری‌که از حدود ۶ماه پیش سیاست‌گذار پولی و مالی کشور هدفی را تعیین کرد که نتیجه آن کاهش آهنگ رشد نقدینگی در کشور بود. این موضوع از آنجایی اهمیت پیدا می‌کند که نقدینگی یکی از عوامل ایجاد تورم محسوب می‌شود و کاهش رشد آن در بلند مدت مطلوبیت اقتصادی و پیش‌بینی پذیر بودن اقتصاد را به دنبال دارد.
یکی از اقداماتی که بانک مرکزی انجام داده گسترش ابزارهای اعتباری به جای استفاده از پول نقد است. در اقتصاد هرچه سرعت گردش پول بیشتر باشد تاثیرات تورمی بیشتری به دنبال دارد؛ از این رو در اولین اقدام، اعتبار به چک‌ها بازگشت. قانونی که از سال ۹۷ مسکوت مانده بود و در دولت سیزدهم اجرایی شد.
اصلاح قانون چک با هدف اعتبار بخشی به این اوراق بهادار و به حداقل رساندن چک بلامحل در سال ۹۷ از سوی مجلس تصویب، اما اجرای آن در سال ۱۴۰۰ و در دولت سیزدهم انجام شد. از این رو سامانه‌ای به نام صدور، دریافت و انتقال چک‌های جدید موسوم به (صیاد) راه‌اندازی شد. روال هم به این صورت بود که افراد برای صدور چک، ابتدا باید مشخصات شامل مبلغ، تاریخ و گیرنده را در سامانه به ثبت می‌رساندند و در مرحله بعد نیز گیرنده باید تایید می‌کرد. این موضوع باعث شد چک‌های در وجه حامل و چک‌های بلامحل از رده خارج شوند. بازگشت اعتبار به چک اکنون باعث افزایش مبادلات شده و این موضوع در کاهش جابه‌جایی پول نقش موثری دارد.
براساس آمار‌های بانک مرکزی، تعداد زندانیان مرتبط با چک کاهش ۹۶ درصدی داشته به نحوی که این آمار در سال ۹۶ روزانه ۱۰ نفر بود، اما در سال ۱۴۰۲ و دو سال پس از اجرای قانون جدید چک، به هر سه روز یک نفر رسیده است.
نسبت تعداد چک‌های برگشتی به مبادله‌ای نیز کاهش ۶۰ درصدی را در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۹۹ ثبت کرد. همچنین با قانون جدید چک، شاهد کاهش ۹۲ درصدی زمان رفع سوءاثر چک‌های برگشتی هستیم. این مدت که در سال ۱۳۹۶، ۳۷ روز بود؛ در سال ۱۴۰۲ به کمتر از ۳ روز رسیده است.
گام بانک مرکزی برای تولید
یکی دیگر از اقدامات بانک مرکزی برای کاهش رشد نقدینگی تامین مالی سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصادی از روش تامین مالی زنجیره است که تفاوت اصلی آن با شیوه‌های سنتی در چگونگی عملکرد آن است. در گذشته وضعیت به این صورت بود که یک بنگاه اقتصادی برای سرمایه در گردش و یا خرید، از بانک تقاضای تسهیلات ثبت می‌کرد. از سوی دیگر در حلقه بعدی زنجیره برای توسعه نیازمند نقدینگی بود که تقاضای جدید نیز به شبکه بانکی می‌رسید. به عنوان مثال اگر یک زنجیره دارای ۱۰ حلقه باشد در صورت نیاز به نقدینگی ۱۰ ثبت تقاضای تسهیلات به شبکه بانکی می‌رسید و این موضوع باعث فشار به منابع بانک‌ها می‌شد.
در روش تامین مالی زنجیره‌ای که اوراق گام بخشی از آن است وضعیت به این صورت که اگر یک بنگاه اقتصادی برای خرید مواد اولیه نیاز به نقدینگی داشته باشد از روش تامین مالی زنجیره می‌تواند بهره ببرد. به طوری که بدون اینکه پول نقد را دریافت کند اعتبار را به فروشنده مواد اولیه می‌پردازد و فروشنده مواد اولیه نیز می‌تواند آن را برای سرمایه در گردش مورد استفاده قرار دهد. به بیان بهتر با یک تسهیلات این امکان وجود دارد که چندین بنگاه اقتصادی از آن بهره‌مند شوند، بدون اینکه خلق پولی اتفاق بیفتد.
اوراق گام یکی از ابزارهای این طرح است که بانک مرکزی به دنبال توسعه آن است. تسریع و تسهیل فرایند تأمین مالی سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی، کاهش نیاز به دریافت تسهیلات جدید برای تأمین مالی سرمایه در گردش، تقویت روابط پایدار بین تولیدکننده و تأمین‌کننده و کاهش مطالبات غیرجاری بانک‌ها بخشی از مزایای این طرح است.
همچنین کاهش انحراف منابع و افزایش کارایی تخصیص منابع مالی، افزایش شفافیت و نظارت‌پذیری جریان مالی اقتصاد، کاهش هزینه تأمین مالی و کاهش هزینه تمام‌شده محصول نیز از جمله مزیتهای دیگر طرح تامین مالی زنجیره است. از سوی دیگر کمک به بهبود شاخص‌های سلامت بانکی، افزایش تنوع و تعمیق بازار‌های مالی و کمک به رفع چرخه‌های ناترازی در نظام مالی کشور بخش دیگری از مزایای تامین مالی زنجیره محسوب می‌شود.
به عبارت بهتر، توسعه روش‌های تامین مالی به شیوه غیر تورمی در دستور کار دولت و بانک مرکزی قرار دارد.
در همین‌باره، حمید آذرمند، مدیر اداره تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی با بیان اینکه بانک مرکزی با هدف توسعه روش‌های تامین مالی تولید به شیوه‌های غیرتورمی، از سال گذشته اقداماتی را در دستور کار قرارداده است، اظهار کرد: با توجه به شعار امسال و اهمیت حمایت از تولید و مهار تورم، اقدامات اینچنینی با عزم جدی ادامه خواهد یافت.
وی افزود: برهمین اساس امید است که روش‌های نوین تامین مالی زنجیره‌ای به عنوان روشی کارآمد برای تامین مالی سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصادی، بیش از پیش مورد استقبال تولیدکنندگان و کارآفرینان و همچنین بانک‌ها قرار بگیرد.
آذرمند توسعه اوراق گام به عنوان ابزار تامین مالی زنجیره تولید، توسعه روش تامین مالی به شیوه فاکتورینگ و توسعه دیگر ابزارهای تامین مالی زنجیره تولید را از مهم‌ترین اقدامات و برنامه‌های بانک مرکزی عنوان کرد و گفت: براساس آمار بانک مرکزی، سال ۱۴۰۱ حدود ۵۲ هزار میلیارد تومان اوراق گام برای حمایت از زنجیره‌های تولید صادر شد که ۱۵ بانک در اجرای آن دخیل بودند.
