در موسسه مطبوعاتی بازار پول و ارز تهیه شد؛
به گزارش ایبنا؛ در روزهایی که اقتصاد ایران زیر سایه فعال شدن «مکانیسم ماشه» قرار دارد، بازار ارز بهعنوان یکی از حساسترین شاخصهای اقتصادی کشور، در مرکز توجه قرار گرفته است. برخلاف پیشبینی برخی از تحلیلگران مبنی بر جهش ناگهانی قیمت دلار، نوسانات ارزی با اقدامات پیشدستانه کنترل شده است. با این حال، کارشناسان تأکید دارند که کنترل مقطعی کافی نیست و برای حفظ ثبات اقتصادی، برنامهریزی میانمدت و بلندمدت ضروری است. علیرضا شاهمیرزایی، معاون سابق تجارت و خدمات وزارت صمت، با تأکید بر ضرورت عبور از اقدامات مقطعی، مجموعهای از ۹ راهکار عملی برای مهار تورم و تثبیت بازار ارز را تشریح میکند؛ راهکارهایی که به گفته او میتواند مسیر اقتصاد کشور را از واکنشهای احساسی و کوتاهمدت به سمت ثبات و پیشبینیپذیری هدایت کند.
باید علل ریشهای افزایش قیمت ارز از انتظارات تفکیک شود
خبرنگار: با فعال شدن مکانیزم برخی معتقد بودند نرخ ارز جهش شدیدی خواهد داشت. چرا این اتفاق نیفتاد؟
شاهمیرزایی: آثار روانی و فوری مکانیسم ماشه بر قیمت ارز کنترل شده است، بانک مرکزی اقدامات مؤثری در ایام منتهی به فعال شدن ماشه انجام داد و جهش شدید قیمت ارز طبق پیشبینیهای بدخواهان محقق نشد.
ولی لازم است به اقدامات دارای اثر کوتاهمدت اکتفا نشود و اقدامات میانمدت و بلندمدت نیز سریعا آغاز شوند.
باید علل ریشهای افزایش قیمت ارز از علل روانی و انتظارات تورمی تفکیک شود. اغلب کارشناسان پیشبینی میکردند که علل روانی و انتظارات تورمی در ایام منتهی به فعال شدن ماشه تأثیر زیادی خواهد داشت. دلیل این موضوع آن بود که در ۱۲ سال اخیر فضای فکری جامعه به نتیجه مذاکرات گره زده شد و شرطی شدیم.
تجارب قبلی نظیر ایام نوروز امسال نیز نشان میداد که جامعه به این عامل حساس است؛ بنابراین پیشبینی میشد با فعال شدن مکانیسم ماشه، علل روانی و انتظارات تورمی به اوج خود رسیده و تأثیر زیادی در افزایش قیمت ارز بگذارد و شاهد جهش بزرگی در حد قیمتهای ۱۳۰ هزار تومانی و بالاتر برای دلار باشیم؛ اما با اقدامات خوبی که بانک مرکزی و بخشهای رسانهای انجام دادند، این توطئههای روانی و رسانهای تاکنون خنثی شده است.
این نشان میدهد که اگر مسئولان ارزی و تجاری تصمیمات درست بگیرند، فعالان اقتصادی نیز به خوبی میان فضای روانی و احساسی با علل واقعی ناشی از عرضه و تقاضا تفکیک قائل میشوند و تصمیمات منطقی و صبورانه اتخاذ میکنند.
۳ علت مهم ایجاد تورم
خبرنگار: در کشور ما تورم چه علتی دارد؟
شاهمیرزایی: نباید افزایش قیمت ارز را یک پدیده جدا از تورم عمومی کشور دانست. مانند سایر زیربخشهای تورم، این پدیده نیز سه علت کلی دارد؛ یا تقاضا افزایش پیدا میکند، یا عرضه کاهش مییابد، یا انتظارات تورمی شکل میگیرد.
در حال حاضر افزایش تقاضای قابل توجه یا کاهش محسوس عرضه رخ نداده است و اگر کمبودی وجود دارد مشابه همان کمبودهای قبلی است؛ بنابراین تنها عامل جدی نگرانی، جنبههای روانی و افزایش انتظارات تورمی بود که خوشبختانه تاکنون محقق نشده است. البته این به معنای نبود انتظارات تورمی در جامعه نیست، حتما وجود دارد، ولی نسبت به گذشته افزایش نیافته است و در نتیجه شاهد شوک سنگینی نبودیم.
با مذاکره نمیتوان مشکل تورم را حل کرد
خبرنگار: برخی با شعار با مذاکره میتوان مشکلات اقتصادی مانند تورم را حل کرد، در حال فضاسازی هستند. آیا راه حل مشکلات اقتصادی کشور ما از راه مذاکره حل میشود؟
شاهمیرزایی: تحریمهای آمریکا در سالهای پس از خروج از برجام بسیار سختتر از تحریمهای احتمالی جدید بوده است. فعالان اقتصادی شاهد بودند که صادرات نفت کشور در اوج تحریمها و حتی در شرایط جنگ ادامه یافت و اکنون نیز کشورهای بزرگی مانند چین و روسیه اعلام کردهاند که به خواست غربیها در مکانیزم ماشه تن نخواهند داد؛ بنابراین مشکلات حوزه ارزی در همین میزان فعلی باقی خواهد ماند و مشکل جدیدی هنوز در کف بازار تجارت رخ نداده است. اما لازم است تدابیر دیگری نیز اتخاذ شود.
شعارها و وعدههای انتزاعی در مهار تورم تاثیری بر نرخ تورم ندارد. از یکسو کسانی که وعده میدهند با مذاکره و خندههای دهانگشاد میتوانند مشکلات ارزی، تجاری و تورم کشور را حل کنند، اشتباه میکنند و تجربه ۱۲ سال اخیر این موضوع را ثابت داده است.
از سوی دیگر، کسانی که وعده میدهند با انتظار کشیدن، صبر کردن و ادامه وضع فعلی مشکلات را حل میکند نیز اشتباه میکنند. فعالان اقتصادی به تصمیمات و عملکرد مسئولان نگاه میکنند نه به شعارهای آنان. وقت آن رسیده است که سیاستمداران از هر دو جناح، دست از سر اقتصاد بردارند و اجازه دهند فضای کارشناسی در تصمیمات اقتصادی ایجاد شود.
ضوابط تخصیص ارز شفاف نیست
خبرنگار: برای حل مشکل تورم چه راهکارهای واقعی میتوان ارائه کرد.
شاهمیرزایی: میتوان برای مهار تورم و مدیریت بازار ارز، ۹ راهکار ایجابی و عملی ارائه کرد. واردات کالاهای اساسی باید از حالت شبهانحصار خارج شود و مابهالتفاوت قیمت ارز ترجیحی ۲۸۵۰۰ تومانی تا مبادلهای در قالب کالابرگ اعتباری به عموم جامعه تخصیص یابد؛ کالابرگی که فقط در زنجیره تأمین کالاهای اساسی قابل انتقال باشد.
تا زمان موفق شدن شبکه بانکی در پایداری ارزش ریال، باید بازارهای مناسبی برای اجابت نیاز جامعه به حفظ ارزش داراییهای خود ایجاد شود. در غیر اینصورت جامعه برای حفظ ارزش دارایی خود مجبور میشود ریال را به کالا یا ارز تبدیل کند و تقاضای سوداگرانه همچنان باقی میماند. ایجاد بازارهای خرید طلا بهصورت دیجیتال و استفاده از اوراق طلا برای تضمین سرمایهگذاری میتواند یکی از راهکارهای فوری باشد.
سومین اقدام، با توجه به آمادگی طرف چینی، نظام پایاپای ارزی دوجانبه یا چین باید پایهگذاری شود و شعارهای تعاملات راهبردی با چین به اقدامات واقعی تبدیل شود.
در چهارمین اقدام، باید برای ارزیابی و رتبهبندی کشور در مقوله ضدپولشویی، از وابستگی یکطرفه به FATF دست برداشت و به پیمانهایی، چون شانگهای و بریکس توجه کرد. این سازکار تنها در FATF منحصر نیست و ایران میتواند با کمک به شکلگیری ساختارهای رقیب، مسیر تازهای برای ارزیابی خود باز کند.
پنجمین راهکار شفافسازی ضوابط تخصیص ارز و تسریع در فرایندها است. اگر ارز کم است، ثبت سفارش محدود شود، ولی کسی که ثبت سفارش کرده نباید با تغییرات سلیقهای یا تأخیر در تخصیص ارز روبهرو شود.
ابزارهای ارزی تنوع پیدا کند
خودتحریمیها موجب کوچکتر شدن بازار رسمی ارز میشود و مشکلات را بیشتر میکند.
در ششمین راهکار باید امکان سپردهگذاری آسان انواع ارز و استفاده از ابزارهای مالی مبتنی بر ارز فراهم شود. همچنین ایجاد بانکهای آفشور و شعب بانکهای خارجی در مناطق آزاد باید تشویق شود تا انحصارات موجود در حوزه بانکها و مؤسسات مالی ارزی از بین برود.
هفتمین اقدام واگذاری گسترده زمین به نفع مردم و تعریف پروژههای توسعه فضاهای شهری است تا امکان پیشفروش سهام این پروژهها ایجاد شود و بخشی از افزایش دستمزد سالانه کارکنان نیز به صورت سهام به آنان اختصاص یابد.
افزایش نرخ سود بانکی در شرایط فعلی مضر است
هشتمین اقدام، فراهم کردن امکان استفاده از پولهای برنامهپذیر و خلق اعتبارات زنجیرهای برای بانکها است تا نیاز به پرداخت سودهای بالا از محل خلق نقدینگی نباشد.
تجربه جهانی نشان داده افزایش سود بانکی برای مهار تورمهای بالای ۱۰ درصد نهتنها مؤثر نیست بلکه مضر است.
در نهمین راهکار باید قیمت انرژی در کل زنجیره واقعی شود و در عین حال قیمت مصرفکننده در سطح فعلی حفظ شود. این موضوع با تخصیص اعتبار به مصرفکنندگان در محدوده الگوی مصرف امکانپذیر است و موجب صرفهجویی ارزی و بهینهسازی مصرف انرژی خواهد شد.
مجموعه این اقدامات میتواند زمینه مهار تورم و مدیریت پایدار بازار ارز را فراهم کند.
منبع: فارس
