ضرورت بازتعریف سیاستگذاری بازار سرمایه با هدف حمایت از تولید و سرمایه‌گذاری

به گزارش خبرنگار ایبنا، حسین عبده‌تبریزی؛ اقتصاددان در نشست تخصصی ظرفیت‌های صنعت مالی برای توسعه اقتصادی درباره نقش بازار سرمایه در توسعه اقتصادی کشور که در «کیش اینوکس» برگزار شد، با اشاره به وضعیت فعلی اقتصاد ایران گفت: در حال حاضر بازار سرمایه با رکود و تردید مواجه است که لازم است مسیر سیاست‌گذاری آن با هدف حمایت از تولید و سرمایه‌گذاری واقعی بازتعریف شود.

او با بیان اینکه مدیران سازمان بورس باید در این شرایط حساس، بر موضوعات اساسی تمرکز کنند، افزود: در وضعیت فعلی، هیجان انجام کار‌های بزرگ برای کشور وجود دارد، اما باید دید چه اقداماتی واقعاً به بهبود شرایط کمک می‌کند. به نظرم یکی از مسائل اصلی این است که شرکت‌های صنعتی را به سمت فعالیت‌های مالی منحرف نکنیم. امروز بسیاری از واحد‌های تولیدی به جای تمرکز بر توسعه خط تولید، به دنبال دریافت مجوز کارگزاری، سبدگردانی یا تأمین سرمایه هستند، در حالی‌که این اقدام، منابع را از تولید به سمت بازی‌های مالی کوتاه‌مدت می‌کشاند.

عبده‌تبریزی تأکید کرد: بخش مالی باید در خدمت تولید باشد، نه بالعکس. وقتی شرکت تولیدی برای خود نهاد مالی تأسیس می‌کند، معمولاً هدفش جمع‌آوری پول برای خود است، نه تأمین مالی توسعه‌ای کشور. این روند، باعث ایجاد تعارض منافع، خروج منابع از چرخه تولید و تنبلی در سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت می‌شود. بنابراین، سیاست‌گذار نباید واحد‌های صنعتی را به راه‌اندازی نهاد‌های مالی تشویق کند.

این اقتصاددان در ادامه به موضوع صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی به عنوان راهکار مهمی برای تأمین سرمایه‌های بلندمدت اشاره کرد و گفت: یکی از ضعف‌های بزرگ بازار سرمایه ایران، کمبود منابع بلندمدت است. بیشتر سرمایه‌گذاران به دنبال بازده کوتاه‌مدت هستند، در حالی‌که در دنیا صندوق‌های بازنشستگی نقش اصلی در تأمین سرمایه‌های بلندمدت را دارند. ما در قانون سال ۱۳۸۴ صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی را پیش‌بینی کردیم، اما اجرای آن جدی گرفته نشد. باید در این حوزه با رفع محدودیت‌های مالیاتی، نهاد‌های بیشتری ایجاد شود تا این صندوق‌ها بتوانند به موتور محرک بازار سرمایه تبدیل شوند.

عبده‌تبریزی در بخش دیگری از سخنانش، بر ضرورت هدایت بازار بدهی به سمت تولید تأکید کرد: اکنون اوراق بدهی عمدتاً در اختیار دولت است و برای تأمین هزینه‌های جاری استفاده می‌شود، در حالی‌که این ابزار باید در خدمت پروژه‌های تولیدی قرار گیرد. حتی با نرخ‌های سود بالا نیز تولید می‌تواند در برخی پروژه‌ها توجیه‌پذیر باشد. سازمان بورس باید تمرکز صدور مجوز‌ها را به پروژه‌های تولیدی معطوف کند تا سرمایه از مسیر بازار بدهی وارد بخش واقعی اقتصاد شود.

او همچنین پیشنهاد کرد سازمان بورس با همکاری نهادهایی، چون صندوق توسعه ملی و صندوق نوآوری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی را تقویت کند.

به گفته او، این صندوق‌ها می‌توانند منابع عمومی را به سمت طرح‌های تولیدی سوق دهند و نقش موثری در تأمین مالی مولد ایفا کنند. متأسفانه در حال حاضر بخش عمده‌ای از صندوق‌های بازار، نقشی در توسعه واقعی اقتصاد ندارند.

عبده‌تبریزی همچنین به ضعف نظام ضمانت در بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: بازار سرمایه نباید در گرو نظام بانکی بماند. اکنون پروژه‌ها برای دریافت ضمانت مجبور به مراجعه به بانک‌ها هستند، در حالی‌که می‌توان از دل خود بازار، ابزار‌های ضمانتی ایجاد کرد. برای مثال، بخشی از منابع صندوق‌های درآمد ثابت می‌تواند به ضمانت پروژه‌ها اختصاص یابد. همچنین لازم است شرکت‌های بیمه با طراحی بیمه‌نامه‌های مرتبط، به تقویت این بخش کمک کنند.

او در ادامه بر ضرورت ایجاد صندوق‌ها و ابزار‌های مالی مبتنی بر طلا، ارز و کالا تأکید کرد و گفت: به‌جای آنکه طلا و ارز در خانه‌ها انبار شود، می‌توان از طریق صندوق‌های کالایی و ارزی آن را به سرمایه‌گذاری مولد تبدیل کرد. اگر مردم اطمینان یابند که ارزش سرمایه‌شان حفظ می‌شود، این منابع می‌تواند به توسعه واقعی کشور کمک کند.

عبده‌تبریزی در پایان، با اشاره به پراکندگی نهاد‌های مالی در کشور گفت: بازار سرمایه ایران بسیار پراکنده است و بسیاری از نهاد‌های کوچک توان بقا ندارند. ادغام و سامان‌دهی نهاد‌های مالی اکنون یک ضرورت است. سازمان بورس باید پلتفرم‌های یکپارچه بسازد، مقررات تسهیل‌گر تدوین کند و نهاد‌های پشتیبان و بیمه‌گر را تقویت نماید تا بازار سرمایه بتواند نقشی مؤثرتر در رشد اقتصادی کشور ایفا کند.