پایداری در طوفان سایبری؛ روایت تاب‌آوری شبکه بانکی ایران در جنگ ۱۲ روزه

به گزارش خبرنگار ایبنا، در طول جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم صهیونیستی، شبکه بانکی کشور آزمونی سخت و نفس‌گیر را پشت سر گذاشت؛ حملات سایبری گسترده، تهدیدات امنیتی و فشار افکار عمومی، مجموعه‌ای از چالش‌هایی بودند که می‌توانستند بنیان اعتماد عمومی به نظام بانکی را متزلزل کنند. اما خوشبختانه واکنش سریع، مدیریت میدانی و انسجام ساختاری بانک مرکزی و شبکه بانکی کشور مانع از وقوع بحران و موجب تقویت اعتماد عمومی به توانمندی‌های اقتصادی کشور شد.

تاب‌آوری زیر بار حملات سایبری

از همان روزهای ابتدایی جنگ مشخص بود که ضربه زدن به اقتصاد کشور و اختلال گسترده در شبکه بانکی برای ایجاد نارضایتی در جامعه‌، یکی از اهداف اصلی دشمن است، چرا که حملات سایبری از سوی دشمن به شکل گسترده انجام می‌شد؛ اما هوشیاری کارشناسان امنیت سایبری بانک‌ها و بانک مرکزی از این نیت شوم جلوگیری کرد و با اینکه دو بانک سپه و پاسارگاد هک شدند اما این اتفاق به سایر بانک‌ها سرایتی نداشت.

در روز‌هایی که حملات موشکی و سایبری هم‌زمان زیرساخت‌های کشور را هدف گرفته بود، شبکه بانکی ایران موفق شد پایداری خود را حفظ کند و به‌عنوان ستون فقرات اقتصاد ملی، به فعالیت بی‌وقفه ادامه دهد. حملات سایبری به برخی بانک‌ها و صرافی‌های رمزارزی، تهدیدی جدی برای نظام مالی کشور محسوب می‌شد؛ چراکه در دنیای امروز، حساب‌های بانکی عملاً جای پول نقد را گرفته‌اند و کوچک‌ترین اختلال در این حوزه می‌تواند منجر به بی‌اعتمادی گسترده و احساس ناامنی مالی در میان مردم شود. 

با این حال، به گفته آرمان خالقی؛ دبیرکل خانه صمت ایران، بانک مرکزی با اقدام سریع، بازگرداندن بانک‌ها به مدار فعالیت و اطلاع‌رسانی صحیح و به‌موقع، از بحرانی شدن اوضاع جلوگیری کرد. او عملکرد بانک‌ها را در تداوم خدمات مالی تحسین‌برانگیز دانست و تأکید کرد که بحران با مداخله مؤثر و به‌موقع مهار شد.

حفظ چرخه پرداخت حقوق و پایداری روانی جامعه

هم‌زمانی جنگ با روز‌های پایانی ماه، شرایط را از منظر اقتصادی حساس‌تر کرده بود. پرداخت حقوق کارکنان، مستمری‌بگیران و سایر تعهدات مالی در این بازه زمانی اهمیت حیاتی داشت؛ هرگونه وقفه در شبکه پرداخت می‌توانست تبعات اجتماعی و روانی جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد.

سهیل آل‌رسول؛ عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران نیز در این زمینه می‌گوید: اگر شبکه بانکی پایداری لازم را نداشت و خدمات پیوسته ارائه نمی‌کرد، آرامش روانی مردم نیز به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌گرفت و حمایت معنوی از بخش دفاعی کشور تضعیف می‌شد.

به گفته وی، به‌جز دو بانک که تحت تأثیر حملات سایبری دچار اختلال شدند، باقی سیستم بانکی عملکردی باثبات و موثر از خود نشان دادند. در یکی از مهم‌ترین موارد، حمله سایبری به بانک سپه می‌توانست مانع از پرداخت حقوق کارمندان دولت شود؛ اما با جایگزینی سریع بانک عامل و مدیریت چابک بانک مرکزی، این فرآیند بدون وقفه انجام شد.

مدیریت میدانی و حضور موثر رئیس کل بانک مرکزی

در این میان؛ سیدیوسف حسینی؛ رئیس پیشین کمیته ارزی اتاق بازرگانی ایران، از حضور میدانی رئیس کل بانک مرکزی و معاونانش در شعب بانکی از روز نخست جنگ سخن می‌گوید و می‌افزاید: در شرایط بحرانی، مدیریت از راه دور کفایت نمی‌کند. بی تردید این حضور نه‌تنها موجب دلگرمی مردم، بلکه باعث شد تا تصمیمات مدیریتی به‌موقع و دقیق اتخاذ شود و همین موضوع نقش مهمی در حفظ کارکرد منسجم شبکه بانکی داشت.

حسینی همچنین به ثبات نسبی بازار ارز نیز اشاره دارد و می‌افزاید: درحالی‌که بسیاری انتظار جهش قیمتی در نرخ دلار را داشتند، اما نوسانات کنترل‌شده و بازگشت سریع به کانال پایین‌تر پس از آتش‌بس، نشان از مدیریت موفق ارزی بانک مرکزی داشت؛ دستاوردی که بدون حفظ ثبات شبکه بانکی ممکن نبود.

مهار تهدیدات؛ تقویت اعتماد عمومی

موسی آقایی؛ رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ازبکستان نیز عملکرد نظام بانکی را در مواجهه با تهدیدات سایبری «نمونه‌ای موفق از تاب‌آوری ساختاری» توصیف می‌کند. او معتقد است که حمله به بانک سپه، یکی از حیاتی‌ترین گلوگاه‌های مالی کشور، می‌توانست بحران‌ساز شود، اما بانک مرکزی با اقدامات به‌موقع، از گسترش اختلال جلوگیری کرد. این موفقیت، به گفته آقایی، بیانگر ظرفیت بالا و توان عملیاتی دقیق بانک مرکزی در شرایط اضطراری است.

از سوی دیگر، تامین به‌موقع اسکناس در دستگاه‌های ATM، جلوگیری از ایجاد صف‌های طولانی و فعالیت بدون وقفه شعب بانکی، در ایجاد اعتماد عمومی نقش کلیدی ایفا کرد. در شرایطی که پهپاد‌ها و موشک‌ها آسمان کشور را تهدید می‌کردند، ثبات در عملکرد بانکی به شهروندان این پیام را منتقل کرد که حاکمیت به ابعاد اقتصادی و معیشتی بحران نیز اشراف کامل دارد.

با هک یکی از صرافی‌های ارز دیجیتال مشخص شد که دشمن به دلیل ناتوانی در نفوذ گسترده به شبکه بانکی سناریوی دیگری برای حملات سایبری خود در پیش گرفته و قصد دارد با حملات سایبری به صرافی‌های ارز دیجیتال و پایانه‌های فروش آنلاین طلا، به کشور و جامعه ضربه وارد کند. 

اقدام به موقع بانک مرکزی در مسدودسازی درگاه فروش صرافی‌های ارز دیجیتال و پایانه‌های فروش آنلاین طلا، دشمن را در دستیابی به این هدف شوم خود نیز ناکام گذاشت.

این اقدام علاوه بر جلوگیری از کلاهبرداری، هک و گسترش فعالیت‌های مجرمانه، با جلوگیری از اقدامات سفته‌بازارنه و ایجاد جوهیجانی در بازارها، موجب مدیریت بهتر بازار طلا و ارز نیز شد.

همبستگی ساختاری، از ستاد تا صف

یکی از ویژگی‌های برجسته عملکرد بانک مرکزی و شبکه بانکی کشور در طول جنگ ۱۲ روزه، انسجام ساختاری و همبستگی از رده‌های مدیریتی بالا تا کارکنان صف بود. در گزارش‌های میدانی، دیده شد که کارکنان شعب بانکی در مناطق پرخطر، بدون وقفه به خدمات‌رسانی ادامه دادند؛ این تعهد شغلی، در کنار حمایت سازمانی از سوی مدیران، رمز موفقیت شبکه بانکی در عبور از بحران بود.

این پایداری سازمانی نه‌تنها از بروز اختلال اقتصادی جلوگیری کرد، بلکه از حیث روانی نیز موجب تقویت روحیه ملی و افزایش اعتماد مردم به نهاد‌های اقتصادی شد.

تجربه‌ای از موفقیت در مدیریت بحران

جنگ ۱۲ روزه از منظر مدیریتی و اقتصادی، به‌ویژه در حوزه بانکداری، تجربه‌ای عمیق و ارزشمند به شمار می‌رود. عملکرد بانک مرکزی در این مقطع، مثالی بارز از «مدیریت فعال بحران» بود؛ ترکیبی از واکنش سریع، حضور میدانی، اطلاع‌رسانی شفاف و استفاده از ابزار‌های پشتیبان برای حفظ ثبات اقتصادی.

تجربه موفق در این جنگ ناعادلانه کوتاه، اما پرچالش، بار دیگر ثابت کرد که شبکه بانکی کشور، حتی در برابر حملات سایبری و تهدیدات امنیتی پیچیده، قادر به حفظ انسجام، اعتماد عمومی و تداوم خدمت‌رسانی است؛ و این یعنی ستون فقرات اقتصاد ایران، محکم‌تر از آن است که برخی تصور می‌کردند.